بازار ثانویه چیست؟
بازار ثانویه (secondary markets) مکانیزمی کاربردی را به وجود میآورد تا بعد از اینکه در مرحله پذیره نویسی، اوراق بهادار در بازار اولیه به فروش رسیدند، سرمایه گذاران بتوانند آنها را دوباره خرید و فروش کنند. بازارهای اولیه بدون وجود بازارهای ثانویه نمیتوانند به خوبی فعالیت کنند. اگر یک سرمایه گذار پس از آنکه اوراق بهاداری را خریداری کرد، تمایل نداشته باشد آن را تا موعد سررسید نگهداری کند باید بتواند به راحتی و با کمترین هزینه اوراق خود را بفروشد. وجود بازارهای ثانویه فعال این اطمینان را برای خریداران اوراق بهادار فراهم میسازند تا آنها بتوانند در هر زمانی که بخواهند اوراق بهادار خود را در این بازارها بفروشند. البته چنین فروشی میتواند با زیان نیز همراه باشد. اما گاهی زیان بهتر از آن است که سرمایه گذار اصلا نتواند اوراق بهادار خود را بفروشد.
ساختار بازار ثانویه به چه شکلی است؟
ﺑﻮﺭﺱ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮﺍی ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ سهام و ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ. بازار ثانویه مکانی است که در آن ابزارهای مالی که قبلا منتشر شدهاند، مانند اوراق قرضه و سهام، مورد خرید و فروش قرار میگیرند. مثلا اگر فردی سهام یک شرکت را در مرحله پذیره نویسی خریداری کرده است و اکنون قصد فروش آن سهم به سایر سرمایه گذاران بازار را دارد باید برای فروش سهم خود به بازار ثانویه مراجعه کند. در واقع این بازار، محلی است که سرمایه گذاران، اوراق بهادار را به جای شرکت صادر کننده از دیگر سرمایه گذاران خریداری میکنند. حجم معاملات در بازار ثانویه، نسبت به بازارهای اولیه بسیار بیشتر است. این بازار با هدف امکان سازی معامله اوراق منتشر شده در بازار اولیه و افزایش قابلیت نقد شوندگی آنها ایجاد شده است. بازار ثانویه برای شرکتها نقطهای استراتژیک به شمار میرود که از مسیر آن میتوانند روی معاملهها نظارت و کنترل داشته باشند و به تصمیمهای مدیریتی خود جهت دهند.
برای درک بهتر ساختار بازار اولیه و ثانویه تصویر بالا را ملاحظه کنید. در ابتدا، شرکتها سهام و اوراق بهادار خود را اولین بار برای سرمایه گذاران منتشر میکنند که در اصطلاح مالی، آن را IPO (عرضه عمومی اولیه) مینامند. پس از ورود این شرکتها در لیست بورس اوراق بهادار یعنی پس از پذیرش در بورس، سرمایه گذاران به بازار ثانویه میروند و سهام خود را به سرمایه گذاران دیگر میفروشند. سرمایه گذاران در بازار ثانویه میتوانند سهام خود را بخرند یا بفروشند، سود کسب کنند یا از ضرر بیشتر در آینده جلوگیری نمایند. بازارهای جهانی مانند بورس اوراق بهادار نیویورک NYSE و نزدک (NASDAQ) نمونههایی از بازارهای ثانویه هستند.
بازار ثانویه چه ویژگیهایی دارد؟
هزینه معامله کمتر به دلیل حجم بالای معاملهها
برای سرمایه گذاران نقدینگی به همراه میآورد. هر فروشندهای که نیاز به پول نقد داشته باشد، میتواند به دلیل حضور تعداد زیادی از خریداران در این بازار، اوراق بهادار خود را به راحتی به فروش برساند.
در بازار ثانویه، هرگونه اخبار یا اطلاعات جدید در رابطه با شرکت به سرعت در قیمت سهام آن منعکس میشود.
عرضه و تقاضای موجود در اقتصاد به کشف قیمت در این بازار کمک میکند.
جایگزینی برای پس انداز است.
بازارهای ثانویه با مقررات سنگینی از جانب دولت روبرو هستند. چون منبع اصلی شکل گیری سرمایه و نقدینگی برای شرکتها و سرمایه گذاران به حساب میآیند و این مقررات در سطح بالا، ایمنی پول سرمایه گذاران را تضمین میکند.
قیمت گذاری در بازار ثانویه چگونه صورت میگیرد؟
در بازار اولیه، قیمت اوراق بهادار از قبل و براساس قیمت اسمی تعیین میشود. اما در بازار ثانویه قیمت اوراق براساس میزان عرضه و تقاضای آن مشخص میشود. به عنوان مثال، اگر بیشتر سرمایه گذاران معتقد باشند که سهامی در آینده روند خوبی دارد، تقاضا برای ساز و کار بازار ثانویه در بورس آن افزایش مییابد و به همین ترتیب، قیمت آن بالا میرود. به دنبال آن اگر سرمایه گذاران احساس کنند که سهامی ارزش خود را از دست خواهد داد، برای فروش آن اقدام میکنند و در نتیجه قیمت سهام افت پیدا خواهد کرد.
اهمیت بازار ثانویه در چیست؟
این بازار، شاخصی خوب برای تعیین وضعیت اقتصادی یک کشور است که افزایش یا افت بازار سهام نشانگر رونق یا رکود در اقتصاد است.
نقدینگی را برای سرمایه گذاران تضمین میکند چون آنها میتوانند در این بازار به راحتی اوراق بهادار خود را خرید و فروش کنند.
این بازار به سرمایه گذاران فرصتی را ارائه میدهد تا از پول ساکن خود برای کسب بازده و سرمایه گذاری استفاده کنند.
کمک میکند تا شرکت بر ادراک عمومی، کنترل و نظارت داشته باشد.
بازار اولیه و بازار ثانویه چه تفاوتی با هم دارند؟
شرکتها پس از پذیره نویسی در بازار اولیه میتوانند سهام خود را به فروش بگذارند اما پس از آن دیگر سهامشان در بازار ثانویه (بورس اوراق بهادار) مورد معامله قرار خواهد گرفت.
در بازار اولیه، درآمد حاصل از فروش سهام به شرکت منتشر کننده اوراق تعلق میگیرد. اما در بازار ثانویه، این درآمدها متعلق به سرمایه گذاری است که اوراق را میفروشد.
معمولا سرمایه گذاران خرد در بازار اولیه اوراق بهادار را خریداری نمیکنند. چون شرکت صادرکننده، اوراق خود را به صورت عمده به فروش میگذارد و خرید آن نیازمند سرمایه بزرگی است. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران میتوانند هر تعداد سهام مورد نظر خود را خریداری کنند.
در بازار اولیه فروش اوراق از طریق بانک سرمایه گذاری انجام می شود اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران از طریق کارگزار، معاملات خود را انجام می دهند.
در بازار اولیه، سرمایه گذاران سهام را به طور مستقیم از خود شرکت خریداری میکنند. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران، سهام و سایر اوراق بهادار را از سایر سرمایه گذاران خریداری میکنند.
در بازار اولیه، شرکتها برای اولین بار سهام خود را از طریق عرضه عمومی میفروشند. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران سهامی که قبلا معامله شده است را از طریق بورس اوراق بهادار خریداری میکنند.
در بازار اولیه، سهام به قیمت اسمی به فروش میرسد و معمولا دچار نوسان نمیشود. اما در بازار ثانویه قیمت سهام به طور روزانه در نوسان است.
چرا بازار ثانویه مهم است؟
مسیر خروج عالی برای سرمایه گذاران IPO
به دلیل بالا بودن نقدینگی در بازار ثانویه، صرف ریسک آن به مراتب کمتر است. شما به عنوان یک سرمایه گذار میتوانید سهام خود را با بیشترین سرعت ممکن در بازار بورس اوراق بهادار بفروشید و چون این کار را به قیمت فعلی بازار انجام میدهید، ریسک درک شدهتان بسیار کمتر خواهد بود. چنین بازاری صرف ریسک را از طریق نقدینگیاش کاهش میدهد؛ یعنی ارزش داراییهای مالی معامله شده افزایش مییابند. در نتیجه، بازار ثانویه برای سرمایه گذاران IPO بهترین استراتژی خروج است.
آزادی جهت خرید و فروش
بازار ثانویه مکانی سازمان یافته ساز و کار بازار ثانویه در بورس است که در آن خریداران و فروشندگان میتوانند در کنار هم به خرید و فروش سهام بپردازند و دیگر نیازی به نگرانی در خصوص هرگونه کلاه برداری وجود ندارد.
امکان خرید و فروش بیشتر
اگر چنین بازاری وجود نداشته باشد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ مثلا تصور کنید افرادی که میخواهند از بازار اولیه خانه بخرند، این کار را از ترس اینکه فرصتی برای فروش خانههای جدید شان در بازار پیدا نکنند، انجام ندهند. این استدلال در مورد سهام نیز صادق است. از آنجایی که در خصوص سهام و اوراق قراضه، بازاری به نام بازار ثانویه وجود دارد (بورس اوراق بهادار)، مردم دیگر نگران فروش سهامشان در آینده و نگهداری دائم آن نیستند. بنابراین سهام خود را بدون هیچ گونه نگرانی از بازار اولیه خریداری میکنند. در واقع بدون وجود این بازار، فرصت خرید یا فروش بیشتر نیز وجود ندارد.
بازارهای خصوصی
برای شرکتهای نوپا و کوچک، همیشه عرضه عمومی جهت تامین منابع مالی امکان پذیر نیست و وجود چنین بازاری شرایط را برای آنها آسانتر کرده است. علاوه بر این، در حال حاضر شرایط بسیاری برای کسب مجوز IPO وجود دارد. اینگونه شرکتها دیگر نگران تامین منابع مالیشان نیستند، زیرا با وجود بازار ثانویه میتوانند سهام خود را در فرابورس و از طریق شبکه معامله گران بفروشند. این در حالی است که همه چیز کاملا خصوصی باقی میماند. بدون وجود بازار ثانویه، بازار خصوصی نیز وجود نخواهد داشت.
کمک به رشد اقتصادی
در بازار اولیه، آزادی محدود است. اما در بازار ثانویه اینگونه نیست و میتوانید انتخاب کنید که در کدام سهام سرمایه گذاری و کدام سهام را رها کنید. چون در چنین وضعیتی، رشد اقتصادی بیشتری برای سرمایه گذار ایجاد میشود که در نهایت به رشد کلی اقتصاد نیز کمک خواهد شد. بنابراین بازار ثانویه به عنوان یک کل، به ایجاد پیشنهادهای سرمایه گذاری هرچه پربازدهتر و رونق و رشد اقتصادی کمک میکند.
مکانی عالی برای نظارت و کنترل شرکتها
بازار ثانویه، به شرکتهایی که در بورس اوراق بهادار پذیرفته نشدهاند اجازه معامله نمیدهد و برای شرکتهایی که پذیرفته شدهاند نیز فرصتی را فراهم میکند تا از این بازار سود کسب کنند. این بازار به عنوان واسطهای عمل میکند که به شرکتها در رابطه با تقاضای سهامشان در بازار و همچنین هر حرکت نزولی یا صعودی، اطلاعات ارائه میدهد. در نتیجه، وجود بازار ثانویه به شرکتها این امکان را میدهد تا به سرعت اقدام کنند و اگر مشکلی پیش بیاید میتوانند بدون تأخیر در جمع آوری اطلاعات، کارهای لازم را برای بهبود وضعیتشان انجام دهند.
موضوع راهاندازی سازوکار عرضه اولیه و بازار ثانویه در ارتباط با گواهیهای سپرده عام در کمیته فقهی بورس بررسی و به جمعبندی رسید.
گواهی سپرده یک سند، نشاندهنده مالکیت دارنده آن در مجموعهای از اموال است. بنابراین، سود یا زیانی که در نتیجه این فعالیتها حاصل میشود در طول زمان تحقق مییابد و رقم آن از ابتدا مشخص نیست. به همین دلیل، نمیتوان در گواهی سپرده عام نرخ سود ۱۸ درصد یا هر نرخ دیگری را تضمین کرد. بلکه برای تعیین نرخ سود، لازم است صبر کرد تا نتیجه سود حاصل از فعالیتهای اقتصادی بانک یا موسسه اعتباری مشخص شود.
دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار در گفتوگو با خبرنگار پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) با اشاره به مصوبه جدید کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، اظهار کرد: در جلسه اخیر این کمیته، موضوع راهاندازی سازوکار عرضه اولیه و بازار ثانویه در ارتباط با گواهیهای سپرده عام بررسی و به جمعبندی رسید.
مجید پیره ادامه داد: گواهی سپرده عام سندی است که نشان میدهد سرمایهگذار مبلغی را نزد بانک یا موسسه اعتباری قرار داده تا این بانک یا موسسه اعتباری به وکالت از سپردهگذار این مبلغ را در حوزههای معینی به کار گیرد و سپردهگذار از نتایج اقتصادی حاصل از این فعالیت منتفع شود.
او با بیان اینکه برخی از قراردادهایی که در نظام بانکداری وجود دارد منجر به سهم مشاع میشوند و برخی دیگر نیز منجر به یک طلب میشوند، افزود: اگر یک قراردادی منجر به طلب شود، مبادله این مطالبات از احکام خاص خود برخوردار است. اگر دارایی از نوع سلف باشد، به بیانی دیگر، بیع ساز و کار بازار ثانویه در بورس سلف باشد و تسهیلات در قالب قرارداد سلف ارائه شده باشد، آن دارایی که به موجب قرارداد سلف خریداری شده، پیش از سررسید از نظر ضوابط شریعت اسلامی و مطابق با دیدگاه مشهور مراجع تقلید، قابل معامله نیست. به همین دلیل در بحث راهاندازی گواهیهای عام سپرده در بورس، این نکته در کمیته فقهی تأکید شد که تسهیلات در قالب سلف نباید به تسهیلاتگیرندگان پرداخت شود و قرارداد سلف از مجموعه سبد تسهیلات لازم است خارج شود.
پیره قائل شدن ضمانت در گواهیهای سپرده برای اصل مبلغ سپرده و سود را نکته دوم در مبحث راهاندازی گواهیهای عام سپرده در بورس برشمرد و اذعان کرد: گواهی سپرده یک سند نشاندهنده مالکیت دارنده آن در مجموعهای از اموال است. بنابراین، سود یا زیانی که در نتیجه این فعالیتها حاصل میشود در طول زمان تحقق مییابد و رقم آن مشخص میشود. به همین دلیل، نمیتوان در گواهی سپرده عام نرخ سود ۱۸ درصد یا هر نرخ دیگری را تضمین کرد. بنابراین، برای تعیین نرخ سود، لازم است صبر کرد تا متوجه شویم در نتیجه فعالیتهای اقتصادی بانک یا موسسه اعتباری چه میزان سود حاصل میشود.
او با بیان اینکه در نظام بانکداری اسلامی در خصوص گواهی سپرده موضوعی به نام تضمین نرخ سود وجود ندارد، تأکید کرد: در این نوع از قراردادها، ضمانت اصل مبلغ گواهیهای سپرده بلااشکال است؛ اما اگر در پایان دوره سود یا زیانی به صورت قطعی مشخص شود و ضامنی این تضمین را بدهد که رقم سود محقق شده را اگر به هر دلیلی به دارنده گواهیها پرداخت نشد، او متعهد به پرداخت آن میشود، این مورد از نظر فقهی اشکالی ندارد.
دبیر کمیته فقهی سازمان بورس ادامه داد: بنابراین، در نظام بانکداری اسلامی در گواهیهای سپرده عام، چیزی به عنوان تضمین نرخ سود میان دورهای وجود ندارد، اما در تضمین بازپرداخت سود محقق شده مشکلی وجود ندارد و در این رابطه نیز لازم است صبر شود تا میزان سود یا زیان حاصل شده در مقطع سررسید مشخص شود.
او با اشاره به اینکه راهاندازی گواهیهای سپرده عام در بازار سرمایه سبب افزایش جذابیت سرمایهگذاری در این گواهیها از سوی متقاضیان میشود، ابراز کرد: در نتیجه این موضوع، نظام بانکی با سهولت بیشتری میتواند از محل این اسناد و اوراق بهادار، جذب منابع کند و در فعالیتهای بانکداری از آنها بهره ببرد.
دبیر کمیته فقهی سازمان بورس با بیان اینکه در کشور ما الگوی بانکداری از الزامات خاص خود برخوردار است، عنوان کرد: یکی از این الزامات، پایبندی به چهارچوب قراردادی عقود مشارکتی است که از نرخ بازدهی انتظاری برخوردار است. به همین دلیل، این موضوع در ارتباط با اوراق گواهی سپرده عام نیز مورد تأکید کمیته فقهی قرار گرفت و امید میرود با راهاندازی این بازار و رعایت ملاحظات اعلام شده از سوی کمیته فقهی، شاهد توسعه بازار سرمایه و افزایش تعامل میان بازار سرمایه و بازار پول از طریق راهاندازی گواهی سپرده عام در بورس باشیم.
او در پاسخ به این پرسش که آیا این گواهیهای سپرده قابل معامله یا دادوستد در بورس اوراق بهادار هستند، تشریح کرد: هر ورقه سپرده بیانگر این است که سپردهگذار مبلغی را به وکیل خود داده و او در سبدی از داراییها به صورت مشاع سهیم است و سهم سپردهگذار از این سبد مشاع دارایی در بازار ثانویه دادوستد میشود. بنابراین، معامله گواهی سپرده عام به معنی دادوستد سهمی از دارایی مشاع که به دارنده گواهی که در بانک یا موسسه اعتباری سپردهگذاری کرده تعلق دارد، است.
دبیر کمیته فقهی سازمان بورس تصریح کرد: پس، برای معامله گواهی سپرده عام باید دید که معامله این بخش مشاع از دارایی چه حکمی از نظر فقها دارد. داراییهایی که در این سبد مشاع قرار دارند ممکن است بخشی از آنها از نوع تسهیلاتی باشند که بانک یا موسسه اعتباری به وکالت از سپردهگذار آنها را در اختیار متقاضیان تسهیلات قرار میدهد.
به گفته این مقام مسئول، تسهیلات نیز در قالبهای مختلفی همچون فروش اقساطی، تسهیلات جعاله، تسهیلات مرابحه، سلف، مشارکت از سوی شبکه بانکی و به وکالت از سپردهگذار به متقاضیان پرداخت میشوند.
منظور از بازار اولیه و بازار ثانویه چیست؟
از اصطلاحاتی که در بورس مطرح است می توان به بازار اولیه بورس و بازار ثانویه بورس اشاره کرد. قابل درک است که شرکت های بازرگانی می بایستی با اقدام فعالیت هایی برای خود تامین مالی کنند، این تامین مالی و پرداخت هزینه های رشد و توسعه به سرمایه گذاری بسیاری نیاز دارد و تامین و تهیه این سرمایه در زمانی محدود و کوتاه امکان پذیر نیست و شرکت های بازرگانی باید از منابع دیگری برای تامین مالی استفاده کنند. در این زمان بازارهای مالی، این امکان را به شرکت های بازرگانی و همچنین دولت ها می دهد که از طریق فروش اوراق بهادار نیاز های مالی خود را برطرف کنند. همانطور که میدانید بازار سرمایه به دو بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم میشود که در ذیل هر کدام را بررسی می کنیم و تفاوت بازار اول و دوم بورس را مطرح می کنیم.
بازار اولیه:
بازار اولیه(primary market) زمانی شکل میگیرد که دارایی برای بار اول مورد معامله قرار میگیرد؛ بهعبارتدیگر بازاری که در آن اوراق بهادار شرکتها برای اولین بار عرضه و فروخته میشود، بازار اولیه نام دارد. در این بازار شرکتها بهطور مستقیم سرمایه مورد نیاز خود را از طریق فروش سهام به مردم تأمین میکنند که این کار در قالب پذیرهنویسی صورت میگیرد. پذیرهنویسی از طریق بانکی که نماینده شرکت است یا سایر مؤسسات مجاز صورت میپذیرد. در این بازار فروشنده اوراق همیشه خود شرکتی است که سهامش در حال عرضه است.
بازار اولیه بورس چه کاربردی دارد؟
همه شرکتها برای انجام فعالیتهای خود به سرمایه نیاز دارند که این سرمایه میتواند به صورت سهام یا وام باشد. به منظور افزایش سرمایه به شکل سهام، یک شرکت میتواند اوراق خود را به عموم مردم بفروشد. وقتی سهامها مستقیماً به عموم مردم فروخته میشوند، این کار از طریق بازار اولیه بورس انجام میشود. سرمایه گذاران معمولا در بازار اولیه بورس، برای خرید اوراق بهادار مبلغ کمتری به نسبت بازار ثانویه پرداخت میکنند. بازار اولیه، هم برای بازار سرمایه و هم برای کل اقتصاد بسیار حیاتی است. در واقع این بازار، محلی است که در آن سرمایه شکل میگیرد.
انتشار کلیه اوراق بهادار در بازار اولیه بورس، تحت مقررات سختگیرانهای قرار دارد. شرکتها در ابتدا باید بیانیههای خود را به کمیسیون بورس اوراق بهادار ارائه دهند و سپس صبر کنند تا پیش از انتشار در عرضه عمومی، تائیدیه خود را دریافت کنند. انتشار اوراق بهادار در چنین بازاری به شرکتها این امکان را میدهد تا پیش از وارد شدن به بازار ثانویه، سرمایه بیشتری جذب کنند. حق و حقوق سرمایه گذاران فعلی نیز بر اساس میزان سهامی که اکنون در اختیار دارند به آنها ارائه میشود و دیگر سرمایه گذاران نیز میتوانند در سهام جدید سرمایه گذاری کنند.
از آنجایی که اکثر منتشرکنندگان اوراق بهادار همیشه درگیر فعالیتهای مربوط به افزایش سرمایه نیستند، ممکن است از تجربه کافی جهت انجام این کار برخوردار نباشند. از طرفی هم عرضهکنندگان سرمایه پراکنده هستند و دستیابی به آنها نیازمند وجود سازمان خاصی است. در نتیجه شرکتها برای انتشار اوراق بهادار خود به سراغ «موسسات تامین سرمایه» میروند. موسسات تامین سرمایه در طراحی و فروش اوراق بهادار در بازارهای اولیه و ثانویه متخصص هستند و به عنوان واسطهای میان منتشرکنندگان و سرمایه گذاران قرار میگیرند. منتشرکنندگان، اوراق بهادار خود را به موسسات تامین سرمایه میفروشند. این موسسات برای شرکتهایی که به دنبال افزایش سرمایه آن هم به مقدار زیاد هستند امکاناتی را مانند مشاوره، تضمین فروش اوراق بهادار و بازاریابی فراهم میکنند.
مزایای بازار اولیه بورس
- انتشار اوراق بهادار مستقیما توسط شرکت صادرکننده صورت میگیرد.
- رشد سرمایه شرکت را آسوده میکند.
- به سرمایه گذاران کمک میکند تا پس انداز خود را سرمایه گذاری کنند.
- میتوان برای اهداف تجاری سرمایه به دست آورد.
- دولت از طریق فروش اوراق خود در این بازار، قادر خواهد بود تا سرمایه موردنیازش را جمعآوری کند.
- نقدینگی بیشازحد در چرخهی اقتصاد کنترل میشود.
- به سرمایه گذاری مستقیم خارجی کمک میکند.
معایب بازار اولیه بورس
- پروژههای تحقیقاتی اولیه میتوانند بسیار هزینهبر باشند.
- تحقیقات اولیه یک فرایند وقتگیر و نیازمند بررسیهای عمیق هستند.
بازار ثانویه:
داراییهایی که ابتدا در بازار اولیه مورد معامله قرارگرفته است(مرحله پذیرهنویسی)، برای معاملههای بعدی و مجدد، نیاز به بازار ثانویه(secondary market) دارد؛ مثلاً اگر فردی که سهام شرکتی را در مرحله پذیرهنویسی خریداری کرده و حال قصد فروش این سهم به سایر سرمایهگذاران بازار را دارد، باید به بازار ثانویه مراجعه کرده و اقدام به فروش سهم خود کند. پس میتوان گفت که تمام معاملات سهام در بازار بورس، جزء معاملات بازار ثانویه هستند و در این بازار، اوراق بهادار میان سرمایهگذاران معامله میشود و شرکت در آن نقشی ندارد.
وجود بازار ثانویه بسیار ضروری است، زیرا که قابلیت نقد شوندگی و معامله مستمر اوراق را پدید میآورد و شرکتهای بورسی ترسی از سررسید قرارداد ندارند که فرضا سرمایهگذار در سرسید کل پولش را تقاضا کرده و به شرکت فشار وارد کند و به موهبت وجود بازار ثانویه، میتواند بهطور نامحدود با پول سرمایهگذاران فعالیت کند و حتی افزایش سرمایه و جذب سرمایه جدید انجام دهد. بهعبارتدیگر، در بازار سرمایه اگر سهامداری بخواهد از بازار خارج شود و اصل سرمایهاش را بگیرد، باید سهامش را به سرمایهگذاران دیگر بازار بفروشد و نمیتواند مستقیماً به شرکت مراجعه کرده و آنها را تحت فشار قرار دهد.
ویژگی های بازار ثانویه
- هزینه معامله کمتر به دلیل حجم بالای معامله ها.
- برای سرمایه گذاران سود زیادی به همراه می آورد.
- در بازار ثانویه، هر گونه اخبار یا اطلاعات جدید در رابطه با شرکت به سرعت در قیمت سهام تاثیر گذار می گذارند.
- عرضه و تقاضای موجود در اقتصاد به کشف قیمت در این بازار کمک می کند.
- جایگزینی برای پس انداز است.
- بازار های ثانویه با قوانین و مقررات خاص و محکمی از جانب دولت رو به رو هستند چون منبع اصلی شکل گیری سرمایه و سود، برای شرکت ها و سرمایه گذاران به حساب می روند. این مقررات در سطح بالا، ایمنی پول سرمایه گذاران را تضمین می کنند.
- بازار ثانویه شامل خریداران ﻭ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﮔﺎﻥ ﺳﻬﺎﻡ ﻭ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻗﺮﺿﻪ ای اﺳﺖ که قبلا انتشار یافته است.
- بوﺭﺱ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﻣﻬﻢ ترین نهاد ﺑﺎﺯﺍﺭ ثانویه ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ.
- ﺑﺎﺯﺍﺭ ثانویه مکانی ﺍﺳﺖ که در آن، ﺳﻬﺎﻡ منتشر شده مورد خرید و فروش ﻗﺮﺍﺭ می گیرد.
برخی از تفاوت های بازار اولیه ساز و کار بازار ثانویه در بورس و ثانویه
- شرکت ها بعد از پذیره نویسی سهام خود در بازار اولیه، می توانند سهام خود را به بفروشند. اما پس از آن سهام شان در بازار ثانویه مورد معامله قرار خواهد گرفت.
- در بازار اولیه، درآمد حاصل از فروش سهام به شرکت منتشر کننده اوراق تعلق می گیرد، اما در بازار ثانویه، این درآمد ها متعلق به سرمایه گذاری می باشد که اوراق را به فروش می رساند.
- سرمایه گذاران در بازار اولیه اوراق بهادار را نمی خرند زیرا شرکت صادر کننده، اوراق خود را به صورت عمده به فروش می گذارد و خرید آن نیازمند سرمایه بزرگی می باشد اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران می توانند هر تعداد سهام مورد نظر خود را خریداری کنند.
- در بازار اولیه، فروش اوراق از طریق بانک های سرمایه گذاری انجام می شود، اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران از طریق کارگزاری ها، معاملات خود را انجام می دهند.
- در بازار اولیه، سهام داران، سهام را به صورت مستقیم از شرکت عرضه کننده می خرند اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران، سهام و سایر اوراق بهادار را از سایر سرمایه گذاران می خرند.
- شاید این سوال خیلی ها باشد که، بازار ثانویه بورس چیست؟ در بازار اولیه، شرکت ها برای اولین بار سهام خود را از طریق عرضه عمومی می فروشند اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران سهامی که قبلا معامله شده است را از طریق بورس اوراق بهادار خریداری می کنند.
- در بازار اولیه، سهام به قیمت اسمی به فروش می رسد و معمولا دچار نوسان نمی شود. اما در بازار ثانویه قیمت سهام به طور روزانه در نوسان است.
یکی دیگر از ﺗﻔﺎﻭﺕ های ﺑازار اولیه و ثانویه در این ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻭﻟﻴﻪ، ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺳﻬﺎﻡ را به صورت مستقیم به سرمایه گذار می فروشد. بازار ثانویه، شاخص خوبی به منظور تعیین وضعیت اقتصادی یک کشور می باشد که افزایش یا کاهش بازار سهام نشانگر رونق یا رکود در اقتصاد است. این بازار به سرمایه گذاران فرصت می دهد تا بتوانند از پول ساکن خود برای کسب سود و سرمایه گذاری استفاده کنند.
همه افراد برای تامین نیاز های مالی شرکت های بازرگانی و رفع نیاز فعالیت های آنها و همچنین پرداخت هزینه های روند توسعه و رشد کسب و کارشان، به سرمایه گذاری نیاز می باشد. کلمه بازار در بورس، ممکن است معنی های مختلفی داشته باشد اما در اغلب موارد به عنوان یک عبارت کلی، هم برای بازارهای اولیه و هم بازارهای ثانویه مورد استفاده قرار می گیرد.
بازار های مالی از لحاظ نوع دارایی به چند دسته تقسیم می شوند؟
- بازار سهام؛ در این بـازار، سـهام شـرکت های سهامی پذیرفته شده در بورس مورد معامله قرار می گیرند.
- بازار اوراق بدهی؛ این بازار برای داد و ستد ابزارهای با درآمد ثابت در نظر گرفته شده است.
- بازار ابزار های مشتقه؛ بازاری که در آن ابزار های مشتقه، که مبتنی بر دارایی های مالی یا فیزیکی هستند، مورد معامله قرار می گیرند. مانند اختیار معامله و قرارداد های آتی.
از آن جایی که در بازار اولیه، سهام برای اولین بار به خریداران و متقاضیان سهام عرضه می شود، فروشنده اوراق بهادار در واقع همان ناشر اوراق بهادار خواهد بود.
عوامل تأثیر گذار در بازار ثانویه بورس چیست؟
در پاسخ به این سوال جواب های بسیاری وجود دارد که می تواند پاسخ گوی سوال تان باشد. این روش سرمایه گذاران را یاری می کند تا پس انداز خود را سرمایه گذاری کنند. همچنین می توانید برای هدف های تجاری سرمایه کسب کنید. دولت از طریق فروش اوراق در بازار، می تواند سرمایه مورد نیاز سازمان را جمع آوری نماید.
این بازار ها راه مناسبی برای سرمایه گذاران و وام گیرندگان هستند که ساز و کار بازار ثانویه در بورس ساز و کار بازار ثانویه در بورس باعث می شود سرمایه ها به سمت کسانی که توان استفاده کارآمد از پول و سرمایه را دارند جریان یابد.
موسسات تامین سرمایه در طراحی و فروش اوراق بهادار در بازار اولیه و ثانویه متخصص هستند و در واقع، به عنوان واسطه ای میان منتشر کننده گان و سرمایه گذاران قرار می گیرند و به آن ها بسیار کمک می کنند.
مرکز آموزشی و کارآفرینی خوارزمی اصفهان در آشنایی هرچه بیشتر با اینگونه مسائل پیرامون انواع بازارها در کنار شما خواهد بود و با تدارک دوره های مختلف در زمینه های گوناگون راهگشای کسب و کار شما عزیزان است.
اوراق سلف؛ سازوکار سازمان بورس برای انتفاع مردم از نوسانات قیمت مَسکن
سازوکار اوراق سلف راهبرد برد ـ برد برای تولیدکننده و سرمایهگذار است و بنگاههای اقتصادی از طریق آن میتوانند تأمین مالی کنند. براساس موافقت کمیته فقهی سازمان، از این اوراق میتوان برای تامین مالی بخش مسکن و فراهم آوردن امکان انتفاع افراد در بازار سرمایه از نوسانات قیمت در بخش مسکن بهره برد.
به گزارش صدای بانک از پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار طی گفتگویی با اشاره به مصوبه جدید کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، اظهار کرد: در این جلسه، موضوع استفاده از اوراق سلف برای تامین مالی بخش مسکن و فراهم آوردن امکان انتفاع افراد در بازار سرمایه از نوسانات قیمت در بخش مسکن، بررسی و به جمعبندی رسید.
مجید پیره با بیان اینکه اوراق سلف یکی از انواع اوراق بهاداری است که در کشور ایران و در بسیاری از بازارهای اسلامی سرمایه دنیا از سابقه انتشار زیادی برخوردار است، گفت: شرکتها و بنگاههای اقتصادی میتوانند از محل این اوراق تامین مالی انجام دهند. همچنین، فعالان در بازار سرمایه نیز میتوانند با در اختیار داشتن اوراق سلف از محل افزایش قیمت دارایی که موضوع انتشار این اوراق است، منتفع شوند.
او ادامه داد: برای نمونه، فردی با خریداری یک دستگاه خودرو به صورت سلف، خودروی یاد شده را در سال آینده تحویل میگیرد. بنابراین، در زمان حال، خریداران در بازار اوراق سلف این خودرو را با یک قیمت مشخص خریداری میکنند و چنانچه در مقطع سررسید این خودرو از افزایش قیمت برخوردار شود، مابهالتفاوت رقمی که در ابتدا برای اوراق سلف پرداخت شده با قیمت دارایی در مقطع سررسید، سبب ایجاد ارزش افزوده مالی برای دارندگان این اوراق میشود و دارندگان این اوراق میتوانند از محل این مابهالتفاوت منتفع شوند.
دبیر کمیته فقهی سازمان بورس با بیان اینکه موضوع بیع سلف نیز در میان مباحث فقهی بسیار مورد بحث و گفتوگو قرار گرفته، تصریح کرد: این موضوع از جمله مباحثی است که طی قرون متمادی، راهکاری برای تامین مالی تولیدکنندگان بوده است و آنها با استفاده از فروش محصولات خود در قالب بیع سلف میتوانستند تأمین مالی کنند.
او با بیان اینکه تأمین مالی بسیاری از فعالیتها و صنایع در بازار سرمایه از طریق اوراق سلف محقق شده است، اذعان کرد: نکتهای که در نشست اخیر کمیته فقهی مطرح شد، این نکته بود که آیا بخش مسکن نیز میتواند با استفاده از ظرفیت اوراق سلف تأمین مالی کند. برای نمونه، سازندهای که قصد ساخت مجتمع مسکونی ۱۰۰ واحدی را دارد، آیا اوراق سلف میتواند راهکاری برای تأمین مالی او باشد؟
پیره با بیان اینکه با توجه به اینکه واحدهایی که در یک مجتمع قرار دارند از تفاوتهایی با یکدیگر برخوردار هستند، گفت: با توجه به موضوع عنوان شده، موضوع انتشار اوراق سلف در حوزه مسکن با خودرو، گندم یا سایر محصولات پتروشیمی که همگن هستند، تفاوت دارد و در اجزای واحدهای یک مجتمع تفاوتهایی وجود دارد. بنابراین، این موضوع در کمیته فقهی سازمان طرح و بررسی شد.
او خاطرنشان کرد: در نهایت کمیته فقهی با موضوع انتشار اوراق سلف برای تأمین مالی بخش مسکن با اکثریت آرا به جمعبندی رسید و این کمیته موضوع بیع سلف یک مجتمع مسکونی یا اداری یا تجاری را جایز دانست. البته در بحث معاملات ثانویه اوراق سلف، کمیته فقهی بر موضوع استقلال معاملات تأکید کرد.
دبیر کمیته فقهی سازمان بورس افزود: فروش پیش ار موعد سررسید کالایی که از محل سلف خریداری میشود، صحیح نیست، به همین ساز و کار بازار ثانویه در بورس دلیل معاملات ثانویه اوراق سلف در کمیته فقهی از باب سلف موازی مجاز دانسته شد و در بازارهای سرمایه اسلامی دنیا نیز معاملات سلف در قالب معاملات سلف موازی انجام میشود و بنابراین، این نکته فقهی، خاص فقههای شیعه نیست و در سایر کشورهای اسلامی نیز که عمدتا بر مبنای فقه اهل تسنن هستند نیز بازار ثانویه سلف از محل سلف موازی صورت میگیرد.
پیره با اشاره به ملاحظات کمیته فقهی در این راستا، بیان کرد: در ارتباط با اوراق سلف مسکن نیز ملاحظات مربوط به سلف موازی باید در بازار ثانویه این اوراق نیز مدنظر قرار داده شود و همچنین کمیته فقهی در بحث قیمتهای اعمال اختیار معاملات در این اوراق سلف نیز ملاحظاتی داشت و قرار شد قیمت اعمال در اوراق سلف مسکن به گونهای باشد تا متناظر با واقعیتهای اقتصادی بخش مسکن باشد و انتظارات واقعی این بخش در قیمتهای اعمال خود را نشان دهد و با بیان قیود و ملاحظات کمیته فقهی در نهایت با اکثریت آرا با انتشار اوراق سلف برای تامین مالی بخش مسکن موافقت کرد.
(سازوکار اوراق سلف راهبرد برد ـ برد برای تولیدکننده ساز و کار بازار ثانویه در بورس ساز و کار بازار ثانویه در بورس ساز و کار بازار ثانویه در بورس و سرمایهگذار است که تولیدکنندگان و سرمایهگذاران از طریق اوراق سلف میتوانند به برنامه و اهداف خود برسند.)
بازارهای اولیه و ثانویه چه تفاوتهایی دارند؟
مکان شما: خانه 1 / وبلاگ ققنوس 2 / محصولات 3 / تامین مالی جمعی 4 / بازارهای اولیه و ثانویه چه تفاوتهایی دارند؟.
بازار اولیه و ثانویه دو مفهوم متفاوت هستند و دانستن نحوه عملکرد آنها برای درک نحوه تجارت سهام، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار کلیدی است.
بازارهای اولیه و ثانویه چه تفاوتهایی دارند؟
واژه «بازار» در طول تاریخ مصداقهای مختلفی داشته، اما بهطور عمومی یک اشاره مکانی است که محل و فرصت انجام مبادلات را برای انسانها فراهم کرده است. امروز در کنار همین مصداقهای سنتی، بازار بهعنوان یک اصطلاح فراگیر برای زمینههای متعدد معاملات و خرید و فروشها مورد استفاده قرار میگیرد. «بازار اولیه» و «بازار ثانویه» هم نشاندهنده بخشی از ظرفیتهای جدیدتر در مبادلات تجاری است. در این مقاله کارکردها و تفاوتهای این دو واژه یعنی بازار اولیه و ثانویه را بررسی میکنیم.
بازار اولیه چه ماهیتی دارد؟
بازار اولیه و ثانویه دو اصطلاح متفاوت هستند. بازار اولیه به بازاری اطلاق میشود که اوراق بهادار در آن ایجاد میشود، در حالی که بازار ثانویه بازاری است که آن اوراق توسط سرمایهگذاران معامله میشود. دانستن نحوه عملکرد بازارهای اولیه و ثانویه برای درک نحوه تجارت سهام، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار کلیدی است.
در بازار اولیه، شرکتها سهام و اوراق قرضه جدید را برای اولین بار به عموم میفروشند. عرضه اولیه عمومی یا IPO نمونهای از بازار اولیه است. این معاملات فرصتی را برای سرمایهگذاران فراهم میکند تا از بانکی که پذیرهنویسی اولیه را برای یک سهام خاص انجام داده است، اوراق بهادار بخرند. IPO زمانی اتفاق میافتد که یک شرکت خصوصی برای اولین بار سهام را برای عموم منتشر کند. این اولین فرصتی است که سرمایهگذاران برای مشارکت در یک فعالیت اقتصادی از طریق خرید سهام دارند. در واقع سرمایه یک شرکت شامل وجوهی است که از فروش سهام در بازار اولیه ایجاد میشود.
انواع دیگر عرضههای بازار اولیه برای سهام شامل تخصیص ترجیحی است. به این معنی که شرکتها سهام اولیه را بهجای عرضه عمومی مستقیماً به سرمایهگذاران عمده مانند صندوقهای تأمینی و بانکها بفروشند.
در حالتی دیگر حتی دولتها هم میتوانند برای ایجاد سرمایه اوراق قرضه کوتاهمدت و بلندمدت جدید را در بازار اولیه منتشر کنند. در هر صورت نکته مهم در مورد بازار اولیه این است که اوراق بهادار مستقیماً از یک ناشر خریداری میشود.
بازار ثانویه چیست؟
بازار ثانویه معمولاً با عنوان «بازار سهام» شناخته میشود. بورس نیویورک (NYSE)، و همه صرافیهای بزرگ در سراسر جهان از این جمله هستند. ویژگی تعیینکننده بازار ثانویه این است که سرمایهگذاران معاملات را در بین خود انجام میدهند.
در بازار ثانویه، سرمایهگذاران اوراق بهادار منتشرشده قبلی را بدون دخالت شرکتهای ناشر معامله میکنند. بهعنوان مثال، اگر برای خرید سهام شرکت آمازون (AMZN) در یک بازار سهام اقدام میکنید، فقط با سرمایهگذار دیگری که سهام آمازون را در اختیار دارد، سروکار خواهید داشت و شرکت آمازون مستقیماً با این تراکنش درگیر نیست.
انواع بازارهای ثانویه
بازارهای ثانویه در شکلهای مختلفی فعالیت میکنند. در این بخش اصلیترین آنها را مرور میکنیم.
بازارهای حراج
در بازار حراج، تمامی افراد و مؤسساتی که قصد معامله اوراق بهادار را دارند در یک منطقه گرد هم میآیند و قیمتهایی را که مایل به خرید و فروش هستند، اعلام میکنند. به این قیمتها قیمت پیشنهادی و درخواستی گفته میشود.
ایده حراج این است که یک بازار کارآمد باید با گرد هم آوردن همه طرفها و اعلام عمومی قیمتهایشان، حاکم شود. بنابراین، از نظر تئوری، در بازار حراج نیازی به جستجوی بهترین قیمت یک کالا نیست، زیرا همگرایی خریداران و فروشندگان باعث میشود که قیمتهای مورد توافق طرفین پدیدار شود. بهترین نمونه بازار حراج، بورس نیویورک (NYSE) است.
بازار معاملات
بر خلاف بازار حراج، یک بازار یا شبکه معاملاتی نیازی به همگرایی طرفین در یک مکان مرکزی ندارد. بلکه مشارکتکنندگان در بازار از طریق شبکههای الکترونیکی به یکدیگر ملحق میشوند. فروشندگان موجودی اوراق بهادار را نگه میدارند، سپس آماده خرید یا فروش با فعالان بازار هستند. این معاملهگران از طریق انتشار دادن قیمتهایی که اوراق بهادار را با آن خرید و فروش میکنند، سود کسب میکنند.
نمونهای از بازار معاملهگران، «ناسداک» (Nasdaq) است که در آن معاملهگران، که بهعنوان «بازار ساز» شناخته میشوند، قیمتهای پیشنهادی و درخواستی را ارائه میکنند.
ایده اصلی بازارهای معاملات این است که در این بازارها، رقابت بین فروشندگان بهترین قیمت ممکن را برای سرمایهگذاران فراهم میکند.
بازار فرابورس
گاهی اوقات میشنویم که از یک بازار فروش بهعنوان بازار خارج از بورس (OTC) اسم برده میشود. این اصطلاح در ابتدا به معنای یک سیستم نسبتاً سازمانیافته بود که در آن تجارت نه در یک مکان فیزیکی، بلکه از طریق شبکههای فروشندگان انجام میشد. این اصطلاح به احتمال زیاد از معاملات خارج از «وال استریت» که در بازار بزرگ موسوم به «گاو نر» در دهه ۱۹۲۰ رونق گرفت، مشتق شده که در آن سهام در فروشگاههای سهام «بیرون بورس» فروخته میشد. به عبارت دیگر، این سهام در بورس اوراق بهادار درج نشده بودند و «بیتا» بودند.
اما با گذشت زمان، معنای فرابورس OTC شروع به تغییر کرد. ناسداک در سال ۱۹۷۱ توسط انجمن ملی فروشندگان اوراق بهادار (NASD) ایجاد شد تا نقدینگی را به شرکتهایی که از طریق شبکههای فروش معامله میکردند، بیاورد.
امروزه، اصطلاح فرابورس یا خارج از بورس معمولاً به سهامی اطلاق میشود که در بورس اوراق بهادار معامله نمیشوند. به این معنی که سهام یا در تابلوی اعلانات خارج از بورس (OTCBB) یا اصطلاحاً در برگههای صورتی معامله میشود.
بازارهای سوم و چهارم
ممکن است اصطلاحهای بازارهای “سوم” و “چهارم” هم تا امروز به گوشتان خورده باشد. اما این بازارها در حقیقتها به سرمایهگذاری فردی مربوط نمیشود زیرا شامل حجم قابل توجهی از سهام است که باید در هر معامله جابهجا شود. این بازارها از طریق شبکههای الکترونیکی خارج از بورس با معاملات بین دلال-فروشندگان و مؤسسات بزرگ سروکار دارند.
بازار سوم شامل معاملات فرابورس بین دلال-فروشندگان و مؤسسات بزرگ است. بازار چهارم هم از معاملاتی شکل میگیرد که بین مؤسسات بزرگ انجام میشود.
دلیل اصلی وقوع تراکنشهای بازار سوم و چهارم، اجتناب از پیشنهاد سفارشها از طریق صرافی اصلی است که میتواند بر قیمت اوراق بهادار تأثیر زیادی بگذارد. از آنجا که دسترسی به بازارهای سوم و چهارم محدود است، فعالیت آنها تأثیر چندانی بر سرمایهگذاران متوسط ندارد.
اگر بازارهای ثانویه وجود نداشتند…
در پایان نکته مهمی که برای درک کلی از ساختار بازار اهمیت دارد، این است که بدانیم روشی که اوراق بهادار را به بازار میآورد در عملکرد بازار نقش اساسی دارد. بهعنوان یک سرمایهگذار فردی باید تصور کنید که اگر بازارهای ثانویه سازمانیافته وجود نداشته باشد، شما باید شخصاً سرمایهگذاران دیگر را برای خرید یا فروش سهام ردیابی کنید، که کار آسانی نخواهد بود.
به عبارت دیگر، بسیاری از سوءاستفادهها و کلاهبرداری های سرمایهگذاری حول اوراق بهاداری میچرخد که بازار ثانویه ندارند. اهمیت بازارها و توانایی فروش اوراق بهادار (نقدینگی) اغلب موضوعی ساده تلقی میشود، اما بدون بازار ثانویه، سرمایهگذاران گزینههای کمی دارند و ممکن است با زیانهای بزرگی روبهرو شوند.
دیدگاه شما