بدیهی است تلاش می شود با بهره گیری از غنی ترین منابع علمی در حوزه مدیریت مالی و سرمایه گذاری تازگی مطالب و جذابیت وبلاگ برای فرهیختگان مالی و اقتصادی کشور حفظ گردد.
یاری همه سروران ارجمند و دوستان فاضلم را برای غنا بخشی هر چه بیشتر به مطالب وبلاگ خواستارم.
روح اله صمدی، کارشناس ارشد مدیریت مالی دانشگاه شهید بهشتی
ایران فاینانس
این مقاله مثبت‌اندیشی را به دو دسته تقسیم کرده است: مالی و روانی
الف) مالی: هر شخصی در معامله ممکن است ضرر کند، به هر حال اگر در یک بازه طولانی پيوسته متحمل ضرر مي‌شوید، مي‌توان نتیجه گرفت که به طور قطع برخی موارد را به اشتباه انجام مي‌دهید. بزرگترین خطا‌هایی که تا به حال من و دیگر معامله‌گران مرتکب شده‌ایم، شامل موارد زیر است:
1 - فقدان یک حد زیان (Stop-loss) تعریف شده و مشخص: به مراتب گفته‌ام که «یک فرد مي‌تواند با پرتاب دارت به سمت یک سری سهام و انتخاب تصادفی آنها، سودآوری کسب کند، اگر حد سود (Stop-profit) و حد زیان (Stop-loss) مناسب داشته باشد- اختیار معامله (Option) مي‌تواند این توانایی را تا حد بسیار زیادی افزایش دهد.»
2 - مبارزه با یک روند (Trend): یک ضرب‌المثل قدیمي‌که مي‌گوید: «روند دوست شماست.» همچنان درست است. مردم طبق تئوری گله‌ای همیشه دنباله‌روی یکدیگرند؛ مردم همیشه به صورت جمعی به یک جهت حرکت مي‌کنند، زیرا دوست دارند که اندیشه‌ها و عقایدشان توسط دیگران تایید شود. مثلا اگر یک نفر بگوید که سهام شرکت الف را دوست دارد، هیچ تناقضی با این که شما نیز بگویید این سهام را دوست دارید، وجود ندارد. وقتی جریان پیوسته‌ای از پول، یک روند را در یک موجودی ایجاد کرده است، یکی از آسان‌ترین راه‌های کسب سود، همراه شدن با روند است. اما فراموش نکنید که ریسک آن را پوشش (Hedge) دهید تا وقتی که فرش از زیر پای شما کشیده مي‌شود، شما جایی برای نگهداشتن خود در آن مهلکه داشته باشید و از رنج و ياسي که سایرین را در بر خواهد گرفت، مصون باشید.
3 - حرص و طمع: انجام معاملات برای کسب سود کلان یک‌شبه و بدون برنامه هیچ مفهومي جز قمار ندارد. اگر برنامه خوب از پیش تعریف شده نداشته باشید به مثابه این است که قمار مي‌کنید. چگونه برنامه درست را تشخیص دهیم؟ آنچه را که قصد انجامش را دارید، به طور واقعی یا در ذهن به همسر، بهترین دوست یا بدترین دشمن خود بگویید. اگر آنها منطق درستی در گفته‌های شما نمي‌بینند، شما در حال قمار هستید و نمي‌توانید به صورت استراتژیک فکر کنید و تصمیم بگیرید.
4 - تقبل ریسک بیش از حد تحمل: بزرگترین و محتمل‌ترین خطای افراد، پذیرش ریسک بالاتر از حد تحمل خود است. بسیاری از افراد در معاملات فقط به فکر پولی هستند که در آن معامله قرار است به دست آورند، بدون اینکه استراتژی های جلوگیری از ضرر در بورس به این مساله توجه کنند که اگر آنها در این معامله شکست بخورند، چه اتفاقی خواهد افتاد. وقتی که آن اتفاق غیرقابل اجتناب مي‌افتد، درد و رنجی سخت آنها را فرا گرفته و وادارشان مي‌کند تا به طور جدی به خروج از بهترین تجارت دنیا فکر کنند. شکست همیشه اتفاق مي‌افتد، کلید موفقیت یافتن یک استراتژی مناسب با روحيات خود است. به علاوه اعمال استراتژي‌هاي مدیریت پول (Money Management) در هر معامله یک مساله حیاتی است.
5 - معامله با استراتژی غلط: این موضوع هم شبیه بند چهارم است. بند چهارم بیشتر روی ریسک‌های بالا در رابطه با حجم قرارداد در هر استراتژی معامله بحث مي‌کند. معامله با استراتژی غلط شاید بزرگترین مساله‌ای است که گریبان‌گیر بسياري از افراد است.
اگر فکر مي‌کنید که بعد از شکست و زیان نمي‌توانید سرزنده و خوشحال در بازار باقی بمانید، شاید بهترین کاری که مي‌توانید انجام دهید جستجوی استراتژی‌های با ریسک پایین و نوسانات کم است. استراتژی‌های یقه‌ای (Collar)، پروانه‌ای (Butterfly)، و تقویمي (Calendar)، استراتژی‌هایی با ریسک کم و با سود خوب هستند.
ب) رواني (همچنان مثبت باقی بمانید.)
انسان، انسان است! با تمام روحیات انسانی. یکی از دوستانم، مي‌تواند بدون هیچ مشکلی در هر ماه يكصد هزار دلار در معاملات به دست آورد؛ ولی زمانی که 20هزار دلار در ماه ضرر ببیند، چنان ناله و زاری مي‌کند که انگار نزديكان خود را از دست داده است. ولی دوست دیگرم، شخصي است که هیچ کس مانند او نمي‌شناسم که بهتر از این با زیان برخورد کند. تا به حال کسی با چنین ویژگی‌هایی ندیده‌ام، زیرا وقتی او متحمل زیان مي‌شود، روز بعد سر موقع در محل کارش حاضر مي‌شود و معتقد است که در معامله بعدی، برنده واقعی است. اين دو معامله‌گر، تفاوت‌هاي بسياري دارند، آنها در يك بازار مشابه فعاليت مي‌كنند و سود و زيان مشابه نصيبشان مي‌شود ولي ديدگاه‌هاي متفاوتي نسبت به اتفاقات دارند. كليد موفقيت اين است كه بدانيد چه روحیاتی دارید (با خود رو راست باشيد.) و مطابق آن معامله کنید. طرز برخورد مايه شرمندگي نيست، نبايد وانمود كنيم كه خصوصياتي داريم كه اصلا در ما وجود ندارند و اين كليد موفقيت در معامله است. دوستانم مي‌دانند كه من آدم حساسي هستم، ولي اين مهم نيست زيرا شخصيت من اين‌گونه است و من نمي‌خواهم طوري رفتار كنم كه نيستم.
با این حال حتی اگر شما محدوديت‌هاي خود را بشناسید و در حوزه آن در بازار بمانيد، هنوز این امکان وجود دارد تا زمانی با بیشترین ناملایمتی از بازار مواجه شوید. مهمترين نكته اين است كه همچنان مثبت بمانيد و دوباره بر این اسب چموش سوار شوید و با اين انديشه بمانید كه «پايان شب سيه سفيد است». زيان‌ها هرچند دردناك، پلي هستند براي يادگيري.بسیار شنیده‌اید که دو عامل بازار را به حرکت در مي‌آورد: ترس و طمع (fear and greed). چرا این چنین است؟ بازار به صورت ساده، جمع تمام حالات احساسي افراد شركت‌كننده است. مردم به دو روش ياد مي‌گیرند: جست‌وجوي لذت و خوشي و دوري گزيدن از درد و رنج؛ وقتي كه پولی از دست مي‌دهيد و درد و رنجي را تجربه مي‌كنيد؛ اين یک تجربه یادگیری بالقوه است فرصتی برای در آغوش گرفتن و پذیرفتن این تجربه و نه فرار از آن. بيشتر افراد موفق تلاش مي‌كنند كه خود را سرزنده و خوشحال نگه‌دارند و اين شكست را پشت سر بگذارند. با تجربه روبه‌رو شويد و از آن درس بگيريد وگرنه محکوم به تکرار آن هستید.
یک روش عالی براي مثبت باقي ماندن اين است كه فردي مثبت را پيدا كنيد که به موضوع مورد نظر شما علاقه‌مند باشد. مردم حقير به شما مي‌خندند و شما را به عقب باز مي‌گردانند. مردم والا شما را بالا مي‌برند و به شما در محكم باقي‌ماندن كمك مي‌كنند. اگر كسي که در مواقع ضرر با او صحبت مي‌کنید، از شما عیب‌جویی مي‌کند، دیگر در این موارد با او صحبت نکنید و به دنبال شخصي دیگر باشيد. وارد گروه‌هاي معاملاتي شويد. با مشاور مشورت كنيد. با یک دوست صحبت كنيد. شخصي را با عقايد مثبت پيدا كنيد تا بتواند شما را همچنان با انگيزه نگه‌دارد. بهترين كتابي كه به توصيف رنج ضرر در معامله مي‌پردازد، كتاب «بزرگترين معامله‌گر بورس دنيا (World’s Greatest Stock Trader)» نوشته Jesse Livermore است. شما با خواندن اين كتاب مطلبي در مورد معاملات بورس ياد نمي‌گيريد، اما مقداری دلگرمي‌از کسی که بيش از چندين بار قبل از اينكه 100ميليون دلار در سال 1929 به دست آورد، شكست خورده است، فرا مي‌گیرید. يكي از بهترين زمان‌هاي يادگيري براي من زماني بود كه يك كتابچه از ضررهاي معاملاتي خود تهیه کردم. مواردي كه در اين كتابچه نوشته بودم، نوع معامله، میزان ضرر، دليل ضرر و سطح ناراحتي از اين ضرر(در مقياس 1 تا 10)بودند. مطلبي كه ياد گرفته بودم اين بود كه بيشترين ناراحتي مربوط به زمان‌هايي بود كه من ضرر را به خودم تحميل كرده بودم. من معمولا ریسک بالا متقبل مي‌شدم و یا از استراتژي‌هاي با ريسك بالا استفاده مي‌كردم. از آن موقع به بعد تصميم گرفتم كه با خود رو راست باشم و معاملاتي كه مقياس ناراحتي آنها 1 تا 4 بود را انتخاب كردم و معاملات بين 5 تا 10 را به كلي از ذهنم خارج ساختم.از اينجا بود كه تصميم گرفتم هر آنچه كه در مورد استراتژي‌هاي معاملاتي انتخابی که مورد علاقه من بودند و مي‌توانستم بهتر به آنها عمل کنم، ياد بگيرم.متاسفانه زماني كه معامله‌‌گري را شروع كردم، مكان خاصي براي يادگيري استراتژي‌ها وجود نداشت. در نتيجه مجبور بودم كه آنها را به تنهايي و با سعي و خطا ياد بگيرم كه پرهزينه‌ترين و دردناك‌ترين راه يادگيري بود. اگر امکانی برای آموزش استراتژی‌های معاملاتی وجود داشت، من حاضر بودم مبلغ يكصدهزار دلار براي استراتژی های جلوگیری از ضرر در بورس آن پرداخت كنم، زيرا اين مبلغ همچنان کمتر از آن چیزی است که من برای یادگیری توسط خودم هزینه کردم. هزينه آموزش در واقع هزينه نيست؛ بلكه سرمايه‌گذاري است. زیرا با این کار هزینه بالاتری برای يادگيري توسط خود خواهید پرداخت. ممكن است شما چندین هزار دلار در معاملات مختلف ضرر كنيد و هنوز راه مناسب و درست معامله را پيدا نكنید. آموزش حرفه‌اي در نهایت با صرفه‌ترین راه است و اگر شما به این موضوع باور نداريد، مي‌توانيد از یک جراح بپرسيد كه براي آموزش خود چه مقدار هزينه كرده است. سپس او را با یک شخص که به یک دانشکده پزشکی ارزان‌قیمت رفته است، مقایسه کنید. گرچه این شخص در هنگام تحصیل در پرداخت شهریه صرفه‌جویی کرده است، اكنون احتمالا سوار بر یک اتومبیل نه چندان گران‌قیمت است. ولی استراتژی های جلوگیری از ضرر در بورس آن جراح که پانصد هزار دلار برای اخذ مدرک خود از هاروارد پرداخته است، سوار بر یک رولز رویس است.
پي نوشت: در راستای برگزاری دومین دوره کاربردی معاملات اختيار (Option) در ایران و برای آشنایی بیشتر با تجربیات معامله‌گران حرفه‌ای Option، سلسله مقالاتی با عنوان «اسرار معامله در بورس» نوشته اسکات کرامر ارائه مي‌شود. اسکات، یکی از موفق‌ترین معامله‌گران این ابزار در دنیا و یکی از بهترین استادان در دوره‌های آموزشی Option است. در اولین قسمت به این موضوع حیاتی از زبان اسکات می‌پردازیم. يادآور مي‌شود مقالات با کمي تلخیص و با هدف کمک بهتر در درک مفهوم به فارسی برگردان شده است. در این میان بر خود لازم مي‌دانم از زحمات مديريت گروه مالي ايران و سرکار خانم اسدی و قلعه‌بیگی در تهيه این مقالات تشکر کنم.
[email protected]
روزنامه دنياي اقتصاد، شماره 1404، 17 آذر ماه 1386
از آنجا که مدیران آینده بیشتر به وبلاگی برای داوطلبان کارشناسی ارشد مدیریت اختصاص یافته بود ، به یاری خدا بمنظور جلوگیری از عدم تجانس مطالب و پرداختن بیشتر به هر دو حوزه ، وبلاگ ایران فاینانس را با هدف پرداختن به ادبیات مالی و مباحث کاملا دانشگاهی متناسب با بازار پول و سرمایه کشور در حوزه تحلیل مالی ، ابزارهای فاینانس و سرمایه گذاری و مقالات این حوزه راه اندازی نمودم.
بدیهی است تلاش می شود با بهره گیری از غنی ترین منابع علمی در حوزه مدیریت مالی و سرمایه گذاری تازگی مطالب و جذابیت وبلاگ برای فرهیختگان مالی و اقتصادی کشور حفظ گردد.
یاری همه سروران ارجمند و دوستان فاضلم را برای غنا بخشی هر چه بیشتر به مطالب وبلاگ خواستارم.
روح اله صمدی، کارشناس ارشد مدیریت مالی دانشگاه شهید بهشتی
با تاکتیک‌های مدیریت سرمایه در بورس با حداقل ریسک سرمایه‌گذاری کنید !
هدف اصلی مدیریت سرمایه‌گذاری در بورس را میتوان حداقل ضرر و حداکثر سود عنوان کرد. به همین دلیل در بسیاری از منابع علمی به مدیریت سرمایه در بورس مدیریت ریسک در بورس نیز گفته میشود. از نظر اهمیت این مبحث باید گفت که با فراگرفتن این مهارت قادر خواهید بود که نرخ ریسک مشخصی را متقبل شوید و با توجه به ریسک مورد انتظار، به خرید و فروش سهم اقدام کنید.
فعالیت در بازار بورس ریسک بالایی به همراه خود دارد؛ اما آنچه که تضمین کننده‌ی سود سرمایه شماست قبل از هرچیز مدیریت سرمایه در بورس است. شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که اصلا مدیریت سرمایه در بورس به چه معنی است؟ چه اهمیتی دارد و یا چطور میتوان تکنیک‌های آن را فراگرفت؟ باید بگوییم که مدیریت سرمایه در بورس در واقع دانشی است که به شما مهارت سرمایه‌گذاری امن با حداقل ریسک و حداکثر بازدهی در این بازار سرمایه‌گذاری را خواهد آموخت.
بنابراین هدف اصلی مدیریت سرمایه‌گذاری در بورس را میتوان حداقل ضرر و حداکثر سود عنوان کرد. به همین دلیل در بسیاری از منابع علمی به مدیریت سرمایه در بورس مدیریت ریسک در بورس نیز گفته میشود. از نظر اهمیت این مبحث باید گفت که با فراگرفتن این مهارت قادر خواهید بود که نرخ ریسک مشخصی را متقبل شوید و با توجه به ریسک مورد انتظار، به خرید و فروش سهم اقدام کنید.
اهمیت مدیریت سرمایه‌گذاری در بورس
بشر از ابتدای حیات برای رفع نیازهای خود به خرید و فروش می‌پرداخت، و این معاملات اصولا در بازار انجام می‌شد. بازارهای بورسی اما زمانی به وجود آمد که در اروپا بازرگانان تصمیم گرفتند سود و ضرر خود را با تجار دیگر شریک شوند. این روند موجب افزایش تمایل به سرمایه‌گذاری‌ها و بهبود بازار و افزایش معاملات مخصوصا برای فعالیت‌های بزرگتر اقتصادی شد.
اولین شرکت سهامی رسمی در سال 1353 میلادی و در روسیه شکل گرفت. سابقه‌ی فعالیت در بازار بورسی ایران چندان زیاد نیست و تاریخ تاسیس آن به سال 1346 بر میگردد اما در سال‌های اخیر روند صعودی مناسب آن پای بسیاری از سرمایه گذاران خرد و کلان را به آن باز کرده است. این بازار در ایران و در همه جای دنیا همیشه دستخوش فراز و نشیب‌های حاصل از حوادث سیاسی، طبیعی، اقتصادی و. بوده است. اما با این حال با مدیریت سرمایه در بورس میتوان صحیح‌ترین استراتژی معاملاتی را تبیین نمود. از این رو میتوان از ضرر و زیان‌های سنگین جلوگیری کرد و همچنین به مرور باعث افزایش سرمایه نیز شد. مدیریت سرمایه در بورس به عنوان یک دانش نیاز به فراگیری دارد. به طور کلی باید این اصل را در نظر داشته باشیم که خرید و فروش و فعالیت در بازار بورس همیشه با احتمالات سر و کار دارد.
از این رو هر تحلیل و هر تکنیکی که در مدیریت سرمایه‌ی خود به کار می‌گیرید ممکن است با درصدی از خطا روبرو باشد. در واقع پیشبینی سود و ضرر در معاملات بورسی هیچ قطعیتی ندارد. بازار بورسی میتواند برخلاف انتظار حتی بهترین تحلیلگران پیش رود، بنابراین ریسک جزء جدانشدنی معاملات در بازار بورس است. اما نکته‌ی مهم این است که مدیریت سرمایه در بورس میتواند این ریسک را به حداقل برساند. با روشن شدن اهمیت این مبحث در افزایش میزان سود معاملات این روزها توجهات بیشتری به آن جلب شده است. در ادامه مهمترین ارکان مربوط به مدیریت سرمایه در بورس را عنوان می‌کنیم.
مهمترین پارامترها در مدیریت سرمایه در بورس
در زیر ما مهمترین پارامترهای مدیریت سرمایه در بورس برای موفقیت هرچه بیشتر در این بازار مالی را آورده‌ایم:
1- تبیین استراتژی معاملاتی
داشتن استراتژی ورود به معامله به این معنی است که به طور دقیق نقطه ورود به یک معامله را مشخص کنید.
2- تبیین استراتژی حد ضرر اولیه
استراتژی حد ضرر اولیه در واقع به این معنی است که شما باید نقطه‌ای را به عنوان حد ضرر انتخاب کنید، تا با رسیدن قیمت سهم به آن نقطه از معامله خارج شوید. حتما لازم است که قبل از ورود به معامله حد ضرر مشخص شده باشد. زیرا این عمل از ضرر بیشتر در معامله جلوگیری میکند.
3- تعیین حجم معاملات
در تعیین حجم معامله مشخص میشود که شما باید تا چه مبلغی خرید کنید. هیچگاه نباید تمامی سرمایه خود را در یک معامله صرف کنید. این اصل را حتی با کمترین میزان سرمایه نیز رعایت کنید.
4- برنامه‌ریزی برای معاملات به صورت چند قسمتی
برای برنامه‌ریزی معاملاتی به صورت چند قسمتی باید در نظر داشته باشید که در بازار بورس هیچگاه نباید همه‌ی سرمایه‌ی خود را در یک سهم صرف کنید. با هر میزان سرمایه‌ای که دارید برای خود یک سبد سهام تنظیم کنید تا اگر در یک سهم ضرر داشتید، با سودی که در سهم دیگر نصیب شما میشود حداقل اصل سرمایه حفظ شود.
5- تبیین استراتژی حد سود و خروج از معامله
تبیین استراتژی حد سود باید با توجه به تحلیل‌ها انجام شود. در این صورت با رسیدن به نقطه سود مورد نظر باید از معامله خارج شوید؛ زیرا بعد از آن نقطه احتمال ضرر وجود خواهد داشت و در نتیجه ریسک معامله افزایش پیدا میکند.
6- رعایت میزان سود به ضرر
استراتژی سود به ضرر به شما خواهد گفت که شما با چه میزان ریسکی میتوانید یک نماد را خریداری کنید. به طور مثال اگر طبق تحلیل‌ها میزان سود به ضرر یک معامله را 3 به 1 برآورد نمودید میزان سود آن معامله نسبت به ضرر سه برابر خواهد بود. در این صورت حتی اگر سود تا میزان 10 درصد نیز ریزش داشته باشد شما میتوانید از 20 درصد سود خود مطمئن باشید.
7- تبیین استراتژی استراتژی های جلوگیری از ضرر در بورس جابجایی حد ضرر
برای تعیین حداکثر ریسک مجاز باید در نظر داشته باشید که میزان ضرر همیشه باید بین 0.5 تا 0.2 حجم کل سرمایه‌ی شما باشد.
نکاتی برای سرمایه‌گذاری مطمئن‌تر در بورس
در ادامه ما به نکات مهمی اشاره می‌کنیم که بسیاری از افراد باتجربه در بازارهای بورسی برای موفقیت به آن اشاره کرده‌اند:
- قبل از ورود به بازار بورس استراتژی خود را تعیین کنید. همچنین استراتژی باید مدت‌دار باشد. استراتژی کوتاه‌مدت (کمتر از 3 ماهه)، میان‌مدت (3 تا 6 ماهه) و بلندمدت (بیشتر از سه ماهه) میتواند در سرمایه‌گذاری موفق تر تاثیر زیادی داشته باشد.
- برای سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت تحلیل‌های تکنیکال را به خوبی فرا بگیرید و همچنین برای موفقیت بیشتر استراتژی‌های مربوط به مدیریت سرمایه در بورس را به کار ببندید.
- میزان سود و ضرر مورد نظر را از قبل ورود به معامله تعیین کنید. به یاد داشته باشید که تعیین میزان سود و ضرر به ریسک‌پذیری هر فرد بستگی دارد و این مقوله در هر فرد متفاوت است.
- بازار را به صورت دقیق بررسی کنید و با توجه به شایعات اقدام به معامله نکنید. در واقع شما باید تحلیل و استراتژی خود را در انجام معاملات به کار بگیرید.
- یکی از ارکان اصلی مدیریت سرمایه در بورس این است که حجم معامله خود را مدیریت کنید. از این رو این اصل را فراموش نکنید که باید حداقل 30 درصد سرمایه خود را به صورت نقدی در اختیار داشته باشید. اگر در بازار بورس مبتدی هستید این کار باعث کاهش ریسک معاملات شما خواهد شد و حاشیه امنیت سرمایه شما را نیز بالا می‌برد.
کلام آخر
برای فعالیت در بازار بورسی و موفقیت در آن آموزش حرف اول را می‌زند. تا جایی که میتوانید درباره‌ی بورس اطلاعات کسب کنید و بخوانید و گوش دهید. آموزش تحلیل‌های تکنیکال و تبیین استراتژی معاملاتی برای حرفه‌ای‌تر شدن میتواند بسیار کمک‌کننده باشد. با افراد آگاه مشورت کنید اما هیچگاه به طور مستقیم با نظرات دیگران اقدام به معامله نکنید. مدیریت سرمایه‌گذاری در بورس را یاد بگیرید زیرا در کنار اینکه میتواند از ضرر جلوگیری کند، باعث حفظ سرمایه و به مرور افزایش آن نیز میشود. داشتن استراتژی معاملاتی به همراه یک مدیریت صحیح سرمایه میتواند تا حد بالایی تضمین کننده‌ی سود شما در بازار بورسی باشد.
برای آموزش بورس از صفر تا صد شما می توانید از "آموزش رایگان بورس" و یا "دوره هوش بورسی" وب سایت ماهان تیموری استفاده نمایید. در این دوره جامع تمامی موارد به خوبی توضیح داده شده و شما کمک می نماید تا به بهترین شکل ، مطمئن ترین شکل و با کم ترین ریسک در بورس سرمایه گذاری کنید.
دانش معاملاتی لازمه ورود به بورس
سهامداران باید یک استراتژی یا نقشه راه مشخص برای سرمایه‌گذاری در بورس داشته باشند، اینکه سهامداران در این بازار باید چگونه رفتار کنند، چگونه هیجانات خود را مدیریت و از چه مسیری حرکت کنند، چه زمانی بخرند و چه زمانی بفروشند ازجمله موضوعات اساسی است که در استراتژی هر سهامدار باید لحاظ شود. زمانی که استراتژی سهامدار روشن و حد سود و ضرر تعریف‌شده‌ای برای سرمایه‌گذاری خود ترسیم کرده باشد، او میتواند یک سهامدار موفق باشد. حد ضرر و زیان و سود به معنی انتخاب حد مشخصی است که چنانچه قیمت سهام به آن حد برسد، معامله‌گر اقدام به فروش سهام خود میکند.
فروش در حد سود به معنی رسیدن به هدف سود مورد نظر و فروش در حد ضرر به معنی جلوگیری از زیان بیشتر است. تعیین حد سود و ضرر به سهامدار امکان برخورداری از یک استراتژی معاملاتی مشخص را میدهد. مهمترین موضوعی که پیش پای سهامداران در بدو ورود آنها به بازار قرار دارد، کسب آموزش و مهارت‌های معاملاتی کافی است. آموزش باید برای سهامداران به‌گونه‌ای باشد که آنها بتوانند به یک استراتژی مشخص دست یابند.
بدون داشتن آموزش، افراد به‌صورت کاملاً اتفاقی در بازار حضور می‌یابند که در برخی موارد چاره‌ای جز پذیرش زیان‌های سنگین ندارند. به بیان دیگر، آنها تابع بازار میشوند و ازآنجاکه خود، استراتژی مشخصی ندارند، دنباله‌روی سیگنال‌فروشان یا کانال‌های شبکه‌های مجازی می‌روند. اگر معامله‌گران از نقشه راه برخوردار باشند، به‌ویژه پیش از خرید سهم، چرایی خرید آن را دریابند و مشخص کنند در چه زمانی و با چه هدفی آن را می‌فروشند و در آن سهم چه حدی را برای سود یا زیان خود تعیین کرده‌اند، در این صورت می‌توانند در بازار سرمایه که بازار حرفه‌ای‌هاست و از پیچیدگی بسیار بیشتری نسبت به بازارهای موازی برخوردار است، چهره موفق‌تری داشته باشند.
سهامداران لازم است با رصد دقیق بازار منتظر فرصتی باشند که قیمت‌ها به کف قیمتی خود می‌رسند. در این شرایط سهم‌های ارزنده، قیمت‌های بسیار خوبی پیدا میکنند. درحالی که بیشتر سرمایه‌گذاران در قیمت‌های بالا و بازار صعودی با پرداخت پول بیشتر اقدام به خرید این سهم‌ها میکنند. لازم است سهامداران، سرمایه‌گذاری را به‌صورت عملی یاد بگیرند. سرمایه‌گذاری به این معنی است که افراد پولی را بابت خرید فرصت‌هایی که در آینده برای آنها مهیا میشود، پرداخت کنند. برای نمونه، زمانی که فردی ملکی را خریداری میکند، او در عمل پولی را بابت چیزی که در آینده به موقعیت خاصی می‌رسد، می‌پردازد.
در بازار سرمایه نیز شرایط همین‌گونه است؛ زمانی که سهامداران پولی را بابت سهام پرداخت میکنند، لازم است آنها برای کسب سود قابل‌توجهی در آینده و در بازه زمانی میان یا بلندمدت منتظر بمانند. متأسفانه دوره‌های صعود یا نزول این بازار، در عمل توده‌ای و گروهی است. به بیانی دیگر، زمانی که بازار بالا می‌رود، همه نمادها افزایش می‌یابند و همه خریدار میشوند و زمانی که بازار کاهشی میشود، همه نمادها نزولی میشوند و همه فروشنده میشوند. ماهیت بازار سرمایه به دلیل کمبود نقدینگی، نبود بازارگردانان حرفه‌ای و همچنین نبود آموزش‌های کافی میان سهامداران چه حقیقی‌ها و چه حقوقی‌ها به‌گونه‌ای است که رفتارهای گروهی در آن در ابعاد بالایی مشاهده میشود و کمتر دیده‌شده که سهامداری خلاف مسیر بازار حرکت کند. درحالی که باید از رفتارهای گروهی و تقلیدی در این بازار به‌شدت پرهیز شود.
تعیین حد سود و ضرر چیست؟ راهنمایی برای تمامی بازارهای مالی
یکی از متداول‌ترین روش‌های ترید در بازارهای مالی داخلی و بین‌المللی استفاده از استراتژی تعیین حد سود یا ضرر در یک معامله است.
معامله‌گرهای حرفه‌ای معمولا پیش از تصمیم به انجام یک معامله، میزان سود و زیان احتمالی آن معامله را تخمین می‌زنند و با ابزارهای ترید ویژه‌ای که در ادامه این مطلب آموزش می‌دهیم، آن استراتژی را در معامله خود پیاده میکنند.
استراتژی تعیین حد سود/ضرر چیست؟
تعیین حد سود و ضرر استراتژی است که عملا برای جلوگیری از طمع و غفلت معامله‌گرها کاربرد دارد. این استراتژی ۳ جنبه و کاربرد اصلی دارد:
تعیین زمان ورود به معامله پس از شکست مقاومت‌های تکنیکال
تعیین میزان سود مورد نظر در یک معامله
جلوگیری از ضرر در صورت از دست رفتن محدوده‌های حمایتی
به طور کلی، علاوه‌بر موارد مذکور، استراتژی حد سود و ضرر نقش مجری چهارچوب تعریف شده یک تحلیل را بازی میکند و به تریدر اجازه نمی‌دهد تا خطاهای انسانی یا احساسات لحظه‌ای باعث خراب شدن کل تحلیل معامله‌گر شود.
مزایا و معایب تعیین حد سود/ضرر
یکی از مهمترین مزایای امکان تعیین حد سود/ضرر این است که تریدر مجبور نخواهد بود که بازار را بصورت شبانه‌روزی تحت نظر داشته باشد. برای هیچ‌کس امکان‌پذیر نیست تا نمودارهای بازارهای مالی را بصورت دائمی چک کند؛ چرا که خستگی، خطاهای انسانی، مشکلات فنی، شلوغی‌های ناگهانی و غیره عوامل انکار ناپذیری هستند که به یک معامله لطمه‌های جبران ناپذیری وارد میکند که نیازمند یک راه‌حل اساسی است.
از دیگر مزایای این کار این است که با تعیین و تنظیم حد سود/ضرر برای یک معامله، تریدر کمتر دچار خطاهای روانی میشود. چرا که آمارها نشان میدهد تصمیمات اتخاذ شده پیش از انجام یک معامله کم خطا تر از تصمیماتی است که تریدر پس از آن و با مشاهده نوسانات پیشبینی نشده اتخاذ میکند.
معروف‌ترین مشکل تعیین حد سود/ضرر در یک معامله این است که گاها بازار بصورت ناگهانی دچار یک نوسان شدید میشود که باعث فعال شدن حد سود/ضرر تریدر شده و قیمت بعد از آن به نقطه پیش از نوسان باز میگردد. یکی از انواع این نوسانات غیر معمول فیک برکاوت (Fake Breakout) نام دارد. فیک برکاوت به حالتی استراتژی های جلوگیری از ضرر در بورس از نوسانات بازار گفته میشود که خارج از روند قیمتی صورت بگیرد و قیمت پس از تغییر استراتژی تریدرها به سرعت به نقطه معمول روند اصلی بازگردد.
در نظر داشته باشید که گاهی تعیین نکردن حد ضرر موجب میشود تا دارایی شما یا برای مدتی طولانی در ضرر بماند یا اینکه به هر دلیلی ناچار به فروش در نقاط پایین‌تر شوید که در نهایت با ضرری بیش از حد معمول از بازار خارج خواهید شد.
در نتیجه، تنها زمانی حد ضرر برای یک معامله تعیین نکنید که مطمئن باشید هرگز و در هیچ زمانی ناچار به فروش دارایی خود با ضرر نمی‌شوید.
چگونگی استفاده از قابلیت تعیین حد سود و ضرر
دانش تکنیکال اصل اولیه تعریف این استراتژی است. اما ما برای اجرای این استراتژی، به یک ابزار به نام گزینه تعیین حد استراتژی های جلوگیری از ضرر در بورس سود/ضرر نیاز داریم تا بتوانیم تمامی موارد پیش‌نویس شده را در پلتفرم معاملاتی خود وارد کنیم.
صرافی ارز دیجیتال اکسکوینو یکی از پلتفرم‌هایی است که از این قابلیت در بخش مارکت خود پشتیبانی میکند. در بخش اکسکوینو مارکت، این قابلیت در کنار گزینه‌های سفارش گذاری (محدود و آنی) قرار دارد و به شکلی کاملا ساده قابل استفاده است.
برای مثال، فرض کنید هنگام خرید ارز استراتژی های جلوگیری از ضرر در بورس دیجیتال مورد نظر، قیمت آن ارز در نقطه A قرار دارد و می‌خواهید در صورت رسیدن قیمت به نقطه B، سفارش خرید شما فعال شده تا در صورت رسیدن قیمت به نقطه C خرید مورد نظر انجام شود.
برای امکان پیاده سازی چنین استراتژی، ما به تعیین دو نقطه نیاز داریم. نقطه اول (B) جایی است که سیستم بصورت خودکار (بجای ما) سفارش‌گذاری را انجام میدهد (با نام قیمت فعالسازی) و نقطه C جایی خواهد بود که در صورت رسیدن قیمت به آن نقطه معامله انجام خواهد شد (با نام قیمت خرید).
در این حالت، نقطه B به این دلیل مهم است که ممکن است قیمت به نقطه فعالسازی سفارش برسد اما هرگز به نقطه انجام معامله نرسد. این مهم زمانی رخ میدهد که روند بازار خارج از محدوده پیشبینی شده حرکت کند و شرایط بازار برای ورود به معامله مناسب نباشد. در این حالت، دیگر دارایی بلوکه نمی‌شود و معامله‌ای که برای آن برنامه ریزی شده، عملا
سفارش خرید با این روش معمولا پس از کسب اطمینان از ورود قیمت به یک کانال و روند صعودی یا اصلاح قیمتی استفاده میشود.
نحوه تعیین حد سود/ضرر در اکسکوینو مارکت
استفاده از گزینه سفارش حد سود/ضرر در اکسکوینو مارکت بسیار ساده است. پس از ورود به بخش اکسکوینو مارکت، از قسمت معاملات بازار زبانه سفارش حد سود/ضرر را مطابق شکل زیر انتخاب کنید.
حال، قیمتی که برای فعال شدن سفارش خرید یا فروش دارایی خود در نظر دارید را در بخش قیمت فعالسازی وارد کنید.
نکته: در نظر داشته باشید که ممکن است بازار هرگز به قیمت تعیین شده شما نرسد)
با رسیدن قیمت بازار به نقطه سفارش خرید یا فروش شما، سفارش فعال خواهد شد. حال، قیمتی که برای خرید یا فروش پس از فعالسازی سفارش در نظر دارید را در بخش قیمت خرید/فروش وارد کنید.
در قسمت مقدار خرید/فروش، مقدار دارایی که برای معامله در نظر دارید را وارد کنید و بر روی دکمه خرید یا فروش کلیک کنید تا سفارش‌گذاری شما تکمیل شود.
تفاوت اصلی سفارش محدود یا سفارش آنی با سفارش حد سود/ضرر در این است که در سفارش‌گذاری محدود و آنی، معامله با رسیدن به قیمت مورد نظر در هر زمان انجام میشود. در حالی که در سفارش حد سود/ضرر انجام معامله تنها در زمانی که قیمت به عدد دلخواه و از پیش تعیین شده شما برسد فعال خواهد شد.
تولید محتوای بخش «وب گردی» توسط این مجموعه صورت نگرفته و انتشار این مطلب به معنی تایید محتوای آن نیست.
استراتژی های جلوگیری از ضرر در بورس
یادگیری اصولی و صحیح قوانین مدیریت ریسک و سرمایه در آموزش فارکس به کاهش میزان ضرر در معاملات کمک بسیار زیادی می کند همچنین رعایت قوانین مدیریت سرمایه به شیوه صحیح به معامله گر کمک میکند تا در صورت ضرر تمام سرمایه اش را از دست ندهد.یک معامله گر تنها در صورتی میتواند انتظار سود کردن در بازار های مالی را داشته باشد که میزان ریسکی را که در معامله متقبل میشود را اندازه گیری و کنترل کند.
رعایت صحیح قوانین مدیریت سرمایه و ریسک یک شرط ضرروی برای موفقیت در بازار های مالی است که متاسفانه اغلب توسط معامله گران نادیده گرفته میشود .درصورت عدم رعایت قوانین مدیریت ریسک و سرمایه معامله گر می تواند تمام سودی را که در مدت طولانی بدست آورده در طی یک یا دو معامله ضرر ده از دست بدهد.دقت کنید که مدیریت سرمایه یک مفهوم شناور است.
چگونه می توانیم بهترین روش مدیریت ریسک و سرمایه را طراحی کنیم؟
در این مقاله تعدادی از استراتژی های ساده مدیریت ریسک و سرمایه ای را که شما میتوانید برای محافظت از سرمایه خود استفاده کنید معرفی می کنیم:
نکات کلیدی:
- معامله گری در بازار های مالی درصورتی که شخص معامله گر بتوانید در حین انجام معامله متمرکز باشد و واحساساتش را کنترل کند میتواند بسیار هیجان انگیز و در عین حال سود ده باشد.
- بهترین معامله گران هم نیاز دارند تا روش های مناسب مدیریت سرمایه را تمرین کنند و از انها استفاده کنند تا از پیشروی و غیر استراتژی های جلوگیری از ضرر در بورس قابل مهار شدن ضرر هایشان در طی معاملات جلوگیری کنند.
- داشتن یک استراتژی مدیریت ریسک که بتواند به شما در کاهش میزان ضرر و افزایش سود و محافظت از سرمایتان کمک کند یک راه حل هوشمندانه و ضروری برای بقا و ادامه فعالبت در بازارهای مالی است.
معاملات خود را برنامه ریزی کنید!
از قول سان تزو ژنرال نظامی چینی:”برنده هر نبرد قبل از شروع جنگ مشخص میشود” این عبارت بیان میکند که برنامه ریزی های انجام شده قبل ازشروع جنگ و مبارزه مهم ترین عامل پیروزی در نبردهای نظامی است.
معامله گران موفق نیز معمولا این عبارت را نقل قول میکنند :”ابتدا برای معاملاتان برنامه ریزی کنید و سپس مطابق با برنامه ریزی انجام شده معامله کنید.”.دقیقا همانند میدان نبرد در بازار های مالی برنامه ریزی و امادگی برای اتفاقات اینده می تواند تفاوت بین موفقیت و شکست را در معامله رقم بزند.
در ابتدا مطمئن شوید که کارگزاری شما برای انجام معاملات مکرر و پی در پی مناسب است و این نوع معاملات در ان کارگزاری محدودیت ندارد زیرا برخی از کارگزاری ها فقط به معامله گرانی که که به ندرت معامله می کنند خدمات ارائه می دهند.
تعیین حدضرر و حد سود:
تعیین کردن مناطق حد ضرر (s/l) و حد سود(t/p) یکی از کلیدی ترین مباحثی است که معامله گران باید در زمان انجام معامله به آن توجه داشته باشند و برای آن برنامه ریزی کنند.
معامله گران موفق همیشه می دانند که در چه قیمتی مایل به خرید و در چه قیمتی مایل به فروش هستند،.سپس انها می تواند میزان سود و ضرر احتمالی را که در صورت رسیدن قیمت به اهدافشان متحمل می شوند را اندازه گیری و بررسی کنند و درصورت مطابقت نتیجه بررسی با شیوه مدیریت سرمایشان معامله را انجام دهند.دقت کنید شما همواره باید از محل حد سود و حد ضرر خود آگاهی داشه باشید تا درصورت لزوم در آن مناطق از مارکت خارج شوید.برای معامله گران مبتدی بهتر است این مناطق با گذاشتن حدود سود و ضرر بصورت ثابت مشخص شود.بعد از تسلط روی استراتژی و مارکت معامله گران حرفه ای می توانند این مناطق را بصورت شناور در نظر بگیرند و در صورت لزوم معاملات خود را مدیریت کنند.انجام اینکار نیاز به توانایی بالایی در روانشناسی فردی دارد.
معامله گران تازه کار غالباً بدون داشتن هیچگونه تصوری از نقاطی که مایل به خرید یا فروش هستند، وارد معامله می شوند و مانند قماربازان زمانی که در یک زنجیره سود یا ضرر های پی در پی قرار میگیرند و احساسات بر آنها غلبه می کند و بدون توجه به پلن مدیریت سرمایه و پلن معاملاتیشان به معامله کردن احساسی ادامه میدهند.
ضرر های پی در پی معمولا معامله گران تازه کار را تحریک میکند و آنها به امید پس گرفتن پول از دست داده خود به معامله بر اساس احساسات ادامه می دهند و در مقابل سود کردن پی در پی معامله گران را فریب میدهد تا بی پروا برای بدست اوردن سود های بیشتر به معامله کردن ادامه دهند.
قانون ریسک یک درصدی را در نظر بگیرید!
بسیاری از معامله گران میان روزی از قانون یک درصد ریسک پیروی می کنند.به طور خلاصه این قانون بیان میکند که در هر معامله نباید بیشتر از یک درصد سرمایه را ریسک کنیم.به طور مثال اگر شما یک حساب ده هزار دلاری دارید میزان ریسک شما در هر معامله نباید بیشتر از ۱۰۰ دلار باشد.این استراتژی اغلب برای حساب هایی که زیر ۱۰٫۰۰۰ دلار موجودی دارند مورد استفاده قرار میگیرد.
بعضی از افرادی که توانایی تحمل ضرر بیشتری را دارند می توانند ۲ درصد از سرمایشان را در هر معامله ریسک کنند.بسیاری از معامله گرانی که حساب های بالاتر از ۱۰۰۰۰ دلار دارند از درصد های ریسک کمتری در هر معامله استفاده می کنند زیرا هرچه میزان موجودی حساب افزایش پیدا کند به همان نسبت اندازه پوزیشن نیز افزایش میابد.
استفاده از قانون “ریسک کمتر از دو درصد در هر معامله” بهترین روشی است استراتژی های جلوگیری از ضرر در بورس که مبتدیان می توانند به کمک آن ضرر هایشان را کنترل کنند زیرا هر چه ریسک های بالاتری را انجام دهند امکان از دست دادن مقدار قابل توجهی از سرمایه آنها بیشتر می شود.
مشخص کردن حد ضرر و حد سود در هر معامله:
استاپ لاس یا حد ضرر محلی هست که معامله گر ,معامله باز خودش را در آن قیمت با ضرر می بندد این مورد اغلب هنگامی اتفاق می افتد که معامله مطابق با انتظار معامله گر پیش نرود.نقاط حد ضرر برای جلوگیری از ذهنیت “احتمالا قیمت بر میگردد” تنظیم می شود و جلوی ضررهای بسیار بزرگ را می گیرد. به عنوان مثال اگر قیمت یک ناحیه حمایتی کلیدی را بشکند اغلب معامله گران در اولین فرصتی که بدست می اورند از معامله خودشان خارج می شوند.
از طرف دیگر حد سود قیمتی است که معامله گران از معامله خود خارج میشوند و سود خودشان را برداشت می کنند.به عنوان مثال ، اگر سهام پس از یک حرکت صعودی بزرگ به یک سطح مقاومت کلیدی نزدیک شود ، ممکن است معامله گران بخواهند قبل از اینکه قیمت وارد فاز اصلاحی شود از معامله خودشان خارج شوند و حفظ سود کنند.
چگونه نقاط حد ضرر را با دقت بیشتری انتخاب کنیم؟
انتخاب نقاط حد ضرر و حد سود اغلب بر اساس تحلیل تکنیکال است اما تحلیل بنیادی و فاندامنتال نیز نقش اساسی را در زمان بندی نقاط خروج ایفا میکند. به طور مثال زمانی که معامله گر یک معامله باز دارد ممکن است بخواهد قبل از اینکه یک خبر مهمی که تاثیر زیادی در جهت اینده بازار دارد اعلام شود ،جدا از اینکه قیمت به حد سودش رسیده یا نه، به جهت حفظ سود ان معامله را ببندد.
میانگین های متحرک به دلیل در دسترس بودن و استفاده گسترده یکی از محبوب ترین روش های تعیین حد سود و ضرر است.
میانگین های متحرک کلیدی میانگین های دوره های ۵-۹-۲۰-۵۰-۱۰۰ و ۲۰۰ هستند.بهتر است در زمان استفاده از میانگین های متحرک به این نکته دقت کنیم که آیا این میانگین ها در گذشته نقش سطوح حمایت و مقاوت را برای قیمت ایفا کرده اند یا نه.
یکی دیگر از راه های تعیین نقاط حد سود و ضرر استفاه از خطوط روند است. خطوط روند را می توان با وصل کردن های و لوی های قبلی قیمت که در آن ها افزایش حجم قابل توجه و بالاتر از میانگین حجم رخ داده است رسم کرد.
همانند میانگین های متحرک بررسی اینکه قیمت در گذشته به خطوط رسم شده واکنش داشته است یا نه یکی از راه های پیدا کردن خطوط روند کلیدی است.
هنگام تعیین نقاط حد سود و ضرر به نکات کلیدی زیر توجه کنید:
- برای سهامی که در ان نوسانات تند و شارپ رخ می دهد از میانگین های متحرکی با دوره های بالاتر استفاده کنید تا حدد ضرر شما از حرکت های هیجانی در امان باشد و حد ضرر شما به اشتباه فعال نشود.
- میانگین های متحرک را متناسب با میزان حد سود مورد انتظارتان انتخاب کنید به طور مثال برای حد سود های بزرگ تر باید از میانگین های متحرکی با دامنه بالاتر استفاده کنید تا سینگال های جعلی و اشتباه را فیلتر کند.
- حد ضرر نباید کمتر از ۵ برابر فاصله اخرین “های” تا اخرین”لوی” تایید شده در منطقه قیمتی ورود به معامله باشد در غیر این صورت امکان دارد حد ضرر شما به خاطر نوسانات کوچک قیمت فعال شود.
- حد ضررتان را متناسب با میزان حرکات بازار و بر اساس سطوح حمایت و مقاومتی تنظیم کنید.به این صورت که اگر میزان نوسانات بازار کم باشد میتوان از حد ضرر های کوچک تر استفاده کرد.
- از اخبار اصلی که نتایج قابل پیشبینی ندارد مانند انتشار خبر “NFP” برای وارد یا خارج شدن از معامله استفاده نکنید زیرا معمولا در زمان اعلام این اخبار امکان رخ دادن حرکات سریع و شارپ افزایش پیدا می کند. بهترین کار در زمان انتشار این اخبار معامله نکردن است.
“بازده مورد انتظار“ استراتژی های جلوگیری از ضرر در بورس را محاسبه کنید:
انتخاب حد ضرر و حد سود برای محاسبه بازده مورد انتظار ضروری و لازم است.در میزان اهمیت محاسبه بازده مورد انتظار نمی توان اغراق کرد.این روش به معامله گر کمک میکند تا در مورد معاملات خود تفکر کند و فقط معاملاتی که عقلانی و منطقی هستند را انجام دهد.این روش همچنین یک روش سیستماتیک است که به معامله گر امکان مقایسه بین معاملات مختلف را می دهد تا تریدر بهترین و سودآورترین معامله را انتخاب کند.
بازده مورد انتظار را میتوان با بررسی شکست ها و حرکت های انجام شده بر روی سطوح حمایت و مقاوت و یا تخمین میزان آن توسط معامله گران با تجربه محاسبه کرد.
تنوع بخشی:
“اطمینان حاصل کنید که تمام تخم مرغ هایتان را در یک سبد قرار ندهید!”اگر شما تمام موجودی اکانت خودتان را بر روی یک سهم سرمایه گذاری کنید باید خودتان را برای یک ضرر بزرگ اماده کنید. بنابراین به یاد داشته باشید که باید سرمایه گذاری های خود را متنوع کنید – هم در بخش صنعت و هم در نوع بازار سرمایه و همچنین مناطق جغرافیایی.تنوع بخشیدن به سبد سهامتان نه تنها به شما کمک می کند ریسک خود را مدیریت کنید ، بلکه به شما فرصت های معاملاتی بیشتری را می دهد.
سخن پایانی
معامله گران همیشه باید قبل از انجام یک معامله نقاط ورود و خروج خودشان را مشخص کنند.با انتخاب دقیق و صحیح حد ضرر معامله گر علاوه بر اینکه از ضرر های بزرگ جلو گیری میکند از خروج های احساسی و غیر ضروری نیز پیش گیری می کند و اینگونه مشکلات را به حداقل می رساند. برای موفقیت بیشتر همیشه قبل انجام یک معامله همه جوانب را بسنجید و برای همه حالت های ممکن آمادگی داشته باشید.علاوه بر موارد کلی که در این مقاله عنوان شد توصیه می کنیم مقاله” ۱۰ روش مدیریت ریسک در فارکس“را مطالعه کنید تا بصورت تخصصی با برخی روش های مدیریت ریسک در بازار فارکس آشنا شوید.
دیدگاه شما