فرآیند دادوستد در بورس کالا

بورس کالای ایران از گشایش انبار و نماد معاملاتی شرکت توسعه تجارت برنج مازندران برای انجام معاملات گواهی سپرده برنج سفید فجر بوجار نشده خبر داد. بر این اساس قرار است علاوه بر برنج طارم، برنج فجر نیز در بورس کالا مورد دادوستد قرار گیرد.

نسبت ۱۲درصدی ارزش مبادلات بورس کالا به GDP

از شهریور‌ماه سال ۱۳۸۲ که طبق قانون برنامه‌ سوم و چهارم شورای عالی بورس موظف شد بورس کالای ایران را تاسیس کند تاکنون بورس کالای ایران فراز و فرود‌های زیادی داشته و سعی کرده سهم مبادلات تجاری خود را از تولید ناخالص داخلی افزایش دهد.

از شهریور‌ماه سال 1382 که طبق قانون برنامه‌ سوم و چهارم شورای عالی بورس موظف شد بورس کالای ایران را تاسیس کند تاکنون بورس کالای ایران فراز و فرود‌های زیادی داشته و سعی کرده سهم مبادلات تجاری خود را از تولید ناخالص داخلی افزایش دهد. در آخرین آمار ارائه‌شده توسط بورس کالای ایران سهم مبادلات بورس کالای ایران به 12 درصد از تولید ناخالص داخلی رسیده که نشان از پیشرفت محسوس ارزش معاملات در بورس کالای ایران دارد. این سهم از تولید ناخالص داخلی در شرایطی است که هنوز بسیاری از کالاها و ابزارهای مالی قابل معامله در بورس کالا در تالار‌های بورس پذیرش نشده‌اند. البته در یک سال گذشته بورس کالای ایران تلاش‌های زیادی برای راه‌اندازی محصولات و قراردادهای جدید داشته است. به عنوان نمونه می‌توان به تالار فرعی، قراردادهای مشتقه کالایی جدید مانند زیره‌ سبز و قرارداد سلف موازی استاندارد میلگرد اشاره کرد که طبق برنامه می‌بایست تا اواخر امسال یا اوایل سال آینده راه‌اندازی شود. همچنین با اخبار خوش منتشرشده از وزارت کشاورزی مبنی بر راه‌اندازی میز بورس کالا می‌توان به روند افزایش حجم معاملات در بورس کالای ایران امیدوار بود. اما اگر به روند تقریباً 10‌ساله‌ بورس کالای ایران کمی ریز‌بینانه‌تر نگاه کنیم، متوجه برخی تناقضات در اهداف شرکت بورس کالای ایران و روند اجرایی معاملات خواهیم شد. در ابتدای تشکیل بورس کالای ایران هفت هدف برای تاسیس این بازار در نظر گرفته شده است. یکی از این اهداف، کشف شفاف قیمت کالاها بر اساس تعامل و تقابل عرضه و تقاضا و نیاز بازار در بورس کالای ایران بوده است. همواره دخالت‌های سازمان‌های دولتی در قیمت‌گذاری محصولات در بورس کالای ایران مورد اعتراض فعالان بازار بوده به گونه‌ای که در برهه‌ای از زمان اکثر نمادهای مورد معامله به علت قیمت‌های دستوری و گذاشتن سقف قیمتی با فرآیند تسهیم به نسبت مورد داد و ستد قرار می‌گرفت. این رویه مشکلات عدیده‌ای به دنبال داشته به گونه‌ای که در برخی از محصولات شاهد اختلاف قیمت بین معاملات بورس کالای ایران و قیمت محصول در بازار آزاد بودیم. این اختلاف قیمت انگیزه سفته‌بازی و فرآیند دادوستد در بورس کالا دلالی را افزایش داده و پای دلالان را به بورس باز کرد. بورس کالا و وزارت صنعت، معدن و تجارت سعی کردند با اقداماتی نظیر ایجاد سایت بهین‌یاب و تجدید نظر در شرایط افتتاح کد معاملاتی و محدود کردن حضور کد‌های معاملاتی افراد حقیقی با ورود دلالان به بورس کالا مقابله کنند. اما به نظر نمی‌رسد این‌گونه اقدامات در بلند‌مدت جوابگوی مشکلات باشد. راهکار اساسی برای برون‌رفت از این مشکل استفاده از ظرفیت ماده 18 قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید برای خروج کالاهای پذیرفته‌شده در بورس از نظام قیمت‌گذاری دولتی است؛ امری که به نظر می‌رسد مدیر عامل بورس کالای ایران نسبت به آن اهتمام دارد. حسین پناهیان مدیر عامل بورس کالای ایران در آخرین اظهار نظر خود ضمن اعلام خبر رایزنی بورس کالا با مدیران دولت در مورد رفع موانع توسعه بورس کالا از دستور معاون اول رئیس‌‌جمهوری خطاب به وزارت امور اقتصادی و دارایی مبنی بر رفع موانع توسعه بورس کالا برای تدوین چارچوب اجرایی در دستور کار کمیسیون اقتصادی دولت خبر داد. در دستور معاون اول رئیس‌‌جمهوری به صراحت بر رفع موانع از جمله دخالت‌های بی‌مورد در امور بورس کالا تاکید شده است.

هفته‌ گذشته گمرک جمهوری اسلامی ایران آمار تجارت خارجی منتهی به 10‌ماهه سال 92 را منتشر کرد. نکته‌ جالب در این گزارش حجم بالای صادرات سنگ‌آهن از ایران بوده که بخش عمده‌ آن از طریق رینگ صنعتی بورس کالای ایران انجام شده است. طبق این گزارش سنگ‌آهن در ۱۰‌ماهه امسال همچون ‌ماه‌های قبل در صدر فهرست کالاهای صادراتی غیرنفتی کشور قرار گرفته است. این در حالی است که دولت قصد دارد از ابتدای سال 93 از صادرات سنگ‌آهن دانه‌بندی‌شده 10 درصد عوارض اخذ کند که این رقم ظرف سه سال آینده به 25 درصد خواهد رسید. از طرف دیگر قرار است از عوارض صادرات کنسانتره کاسته شود. هفته‌ گذشته گروه مس معاملات بی‌رونقی داشت. در گروه فولاد شرکت فولاد خوزستان توانست شمش بلوم و تختال سی خود را به لطف کاهش قیمت به فروش رساند. شرکت ملی مس نیز موفق شد 2 لات کنسانتره فلزات گرانبها و 11 لات کنسانتره سولفور مولیبیدن را به فروش رساند.

نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌ها پای وزیر نفت را به مجلس باز کرد. نمایندگان مجلس در مورد دریافت مابه‌التفاوت نرخ فعلی خوراک پتروشیمی‌ها که در حال حاضر حدود 3 سنت است و قرار است تا مبلغ 13 سنت افزایش یابد از جواب وزیر قانع نشدند و به وزارت نفت یک ماه فرصت دادند تا این رقم را از شرکت‌های پتروشیمی دریافت کند. البته به نظر می‌رسد هنوز نرخ 13 سنت تایید نهایی نشده است و دولت می‌بایست نرخ قطعی خوراک پتروشیمی را اعلام کند. هفته‌ گذشته در حدود 34 هزار تن انواع پلیمر مورد دادوستد قرار گرفت همچنین 32 هزار تن انواع قیر نیز در تالار داخلی و صادراتی داد و ستد شد. در گروه شیمیایی‌ها شاهد کم‌رونق بودن بازار بودیم و در اکثر نمادها حجم تقاضای کمی به روی تابلو آمد.

هفته‌ گذشته رینگ کشاورزی از رونق بیشتری برخوردار بود به‌گونه‌ای که 1000 تن گندم دروم،150 تن کنجاله کلزا پرک،200 تن گندم دامی و 100 تن شکر سفید مورد داد‌و‌ستد قرار گرفت.

تفاوت بورس و فرابورس چیست؟

شاید تا به حال این سوال برای شما بوجود آمده باشد که تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ آیا برای فعالیت در فرابورس به کد معاملاتی جداگانه‌ایی نیاز است؟ و یا سوالاتی از این دسته که برای تازه واردان بازارسرمایه ممکن است پیش آمده باشد. در این مقاله آموزشی که توسط تیم تولید محتوای آکادمی پارسیان بورس تهیه و تنظیم شده است به بررسی تفاوت‌های بورس و فرابورس می‌پردازیم.

فرابورس

مشابه بورس اوراق بهادار تهران، بازاری برای معامله اوراق بهادار است که البته نسبت به بورس تهران دارای شرایط ساده‌تری برای پذیرش شرکت‌هاست و انواع متنوعی از اوراق بهادار با روش‌های مختلف در این بازار قابل معامله هستند.همچنین از نظر مقررات معاملاتی نیز تفاوت‌های اندکی بین این بازار با بورس تهران وجود دارد.شرکتهایی که شرایط لازم برای ورود به بورس تهران را نداشته باشند، می‌توانند با سهولت بیشتری به فرابورس وارد شوند.

بنابراین فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس ولی با شرایط پذیرش و معامله ساده تر ایجاد گردیده تا حوزه بازار سرمایه کشور را گسترش دهد. مهم‌ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه می‌باشد که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند، لذا رویه‌های پذیرش شرکت‌ها و تنوع شرایط پذیرش به گونه ای است که شرکت‌ها با احراز حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.

نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن over the counter گرفته شده است. به همین دلیل به این بازار اختصارا OTC نیز گفته می‌شود. قابل ذکر است که سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکت‌های بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد.

نحوه انجام معامله در دو بازار

نحوه انجام معامله در بازار بورس بدین طریق است که کارگزاران متولی اصلی انجام معاملات در این بازار هستند. این کارگزاران که دارای مجوز از سازمان بورس اوراق بهادار هستند، نقش نماینده خریدار و یا فروشنده را ایفا می‌کنند. همه کارگزاران موظف به انجام وظایف خود در چارچوب قوانین و مقررات موجود هستند و سرمایه‌گذار می‌تواند برای معاملات اوراق بهادار کارگزار خود را با توجه به معیار‌هایی از قبیل: انجام به‌موقع سفارش، دادوستد سهام با مناسب‌ترین قیمت و نحوه ارائه خدمات جانبی انتخاب نماید. در مقابل سرمایه‌گذاران اعم از حقیقی یا حقوقی برای انجام معاملات سهام یا سایر اوراق بهادار پذیرفته‌شده در فرابورس باید از طریق یکی از کارگزاران فرابورس اقدام کنند.این کارگزاران ملزم به انجام وظایف خود در چارچوب قوانین و مقررات هستند. لازم به ذکر است که در هر دو بازار کارگزاران بر اساس کدی که به آن‌ها تعلق می‌گیرد، وارد معامله می‌شوند.

حجم معاملات بورس کالا به مرز ۵۰ میلیون تن رسید

اخبار پولی مالی- سال گذشته حدود ۳۳ میلیون تن محصول در بازار فیزیکی بورس کالای ایران به ارزش ۳۵۰ هزار میلیارد تومان معامله شد که در سال جاری تا هفته گذشته بیش از ۴۹ میلیون تن محصول مورد دادوستد قرار گرفته که بیانگر روند مطلوب تامین و جذب مواد اولیه به سمت تولید کشور است.

به گزارش اخبار پولی مالی به نقل از ایسنا، حامد سلطانی نژاد امروز یکشنبه ۲۸ آذر در شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی استان مرکزی اظهار کرد: بورس کالای ایران در سال ۱۳۸۶ با هدف ایجاد شفافیت و از بین بردن رانت در بازارهای کالایی ایجاد شد که البته فعالیت بورس کالای ایران به نسبت سایر کشورها عمر زیادی ندارد به طوریکه در حال حاضر بزرگترین بورس کالا در چین فعال است.

مدیرعامل بورس کالای ایران افزود: شفافیت در بورس کالای ایران به این معنی نیست که معاملات دو فرد برای دیگران تشریح شود بلکه به این معنی است که دستگاه های نظارتی امکان ورود و نظارت به فرآیند معاملات را دارند؛ همچنین در بورس کالای ایران به صورت زنده تابلوی معاملات به نمایش در می آید و همگان امکان رصد معاملات را دارند.

وی اضافه کرد: در استان مرکزی شرکت های شاخصی همچون واحدهای تولیدی مثل پتروشیمی و پالایشگاه شازند، آلومینیوم ایران و سیمان ساوه وجود دارند که سهام آن‌ها در فرآیند دادوستد در بورس کالا بازار سهام متقاضیان زیادی دارند و امسال حدود ۲ میلیون و ۲۴۱ هزار تن محصول از شرکت‌های این استان به ارزش ۱۶ هزار میلیارد تومان در بورس کالا مورد معامله قرار گرفته است.

سلطانی نژاد بیان کرد: در خصوص تقاضای واحدهای خرد برای حضور در بورس، آمادگی کامل در راستای ایجاد زمینه مناسب در بورس کالای ایران وجود دارد و در رابطه با راه اندازی معاملات گواهی سپرده برای بهره مند واحدهای خرد نیز باید کارگروهی ایجاد شود تا به صورت آزمایشی اقدام لازم را صورت گیرد.

وی اظهار کرد: تنها بورسی در کشور هستیم که تسویه چندماهه را آغاز کرده ایم و در حال حاضر ۱۸ بانک به اتاق پایاپای بورس کالای ایران متصل هستند.

سلطانی نژاد با اشاره به اینکه یکی از رسالت های بورس کالا، جلوگیری از سرکوب قیمتی است، ادامه داد: سال گذشته حدود ۳۳ میلیون تن محصول در بورس کالای ایران به ارزش ۳۵۰ هزار میلیارد تومان معامله شد و در سال جاری تا هفته گذشته بیش از ۴۹ میلیون تن محصول به ارزش نزدیک به ۴۲۰ هزار میلیارد تومان در بازار فیزیکی مبادله شده که البته ارزش کل بازارهای بورس کالا به ۴۴۰ هزار میلیارد تومان رسیده که نشان از روند رو به رشد معاملات و رسیدن این رقم در هفته های آتی به ۵۰۰ هزار میلیارد تومان دارد.

سلطانی نژاد بیان کرد: در حال حاضر به دلایل مختلف، مکانیسم تسویه ارزی در صادرات وجود ندارد که اگر این مکانیسم ایجاد شود بورس کالا آمادگی کامل برای میزبانی از توسعه صادرات شرکت ها را دارد؛ البته در این حوزه پیش شرط صادرات، تامین نیاز بازار داخل یا مشخص شدن سهم بازار داخل و صادرات از کالاهای مختلف است.

وی در پایان گفت: بورس کالا همچنین در بخش پذیرش محصولات جدید، آماده پذیرش کالاها در حوزه های مختلف است البته کالاهایی که بورسی بوده و فاکتورهای عرضه در بورس را داشته باشند.

روش مناسب خرید و فروش طلا را می دانید؟

اقتصاد ۱۰۰ نوشت: اینگونه در بورس طلا خرید و فروش کنید؛ به دنبال بحث‌های اخیر، درباره عرضه طلا در بورس کالا و ضرورت اخذ رکن ضامن از بیمه یا بانک، نایب رئیس سابق اتحادیه طلا و جواهر تهران، ضمن اشاره به اینکه معاملات طلا در بستر بورس کالا، موضوع جدیدی نیست گفت که اکثرا طلاهای استخراجی در قالب شمش طلای ۲۴ عیار در بورس عرضه و مشتری بصورت فیزیکی طلا را خریداری می‌کند.

اخیراً علیرضا شاه میرزایی- معاون تجارت و خدمات وزارت صنعت، معدن و تجارت - در مصاحبه‌ای ضمن اشاره به معامله ۱۰۰ کیلوگرم طلا طی دو ماه‌ اخیر در بورس و ضرورت اخذ رکن ضامن از بیمه یا بانک برای فروش اینترنتی طلا، یادآور شده است: با توجه به اینکه رکن ضامن در نظر گرفته شده بود، مردم نیز طلا از این طریق خریداری کردند.

وی تاکیده کرده است: همچنین مانعی بر سر راه سامانه‌هایی که به صورت اینترنتی قصد فعالیت در زمینه خرید و فروش طلا دارند، وجود ندارد. ضمن اینکه دولت هم قصد ورود به این حوزه ندارد. از اتحادیه‌ طلا به فرآیند دادوستد در بورس کالا عنوان بخش خصوصی درخواست کرده‌ایم خود به موضوع ورود کرده و سامانه‌هایی را ایجاد کنند. اما برای جلوگیری از بروز برخی از مشکلات، اعلام شده بایستی حتماً یک بیمه یا بانک به عنوان رکن ضامن وجود داشته باشد؛ اگر فروشندگان اینترنتی رکن ضامن داشته باشند می‌توانند در بستر اینترنت فعالیت کنند.

در رابطه با جزئیات این معاملات، محمد کشتی‌آرای، نایب رئیس سابق اتحادیه طلا و جواهر تهران اظهار کرد: شرکت‌ها و معادنی که استخراج طلا دارند، حتی لجن‌هایی که از معادن بدست می‌آورند، در بورس کالا عرضه می‌کنند، بنابراین عرضه طلا در بورس کالا موضوع جدیدی نیست و جریان دارد و بیشتر هم توسط شرکت‌های معدنی صورت می‌پذیرد و طبیعتا مشتریان خاص خود را هم دارد. اکثرا طلاهایی که استخراج می‌شوند، در بورس عرضه می‌شوند.

وی افزود: مشتریان ممکن است افراد بازار نباشند، اما توسط بانک‌ها، موسسات مالی، شرکت‌هایی که معاملات شفافی دارند، همچون سایر فلزات مانند نیکل، روی و مس که از معادن استخراج می‌شوند، در بورس عرضه می‌شوند. حتی شرکت‌هایی که صادرکننده هستند، این فلزات را از بورس کالا خریداری می‌کنند.

این کارشناس بازار سکه و طلا تصریح کرد: البته منعی برای خرید عموم مردم نیز وجود ندارد و همه اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند در بورس کالا دادوستد طلا داشته باشند خرید و فروش طلا در بستر بورس کالا، فرآیند بورسی همچون سهام‌هاست که توسط افراد خرید و فروش می‌شود و محدودیتی وجود ندارد.

کشتی‌آرای ادامه داد: خرید طلا از بورس کالا (برخلاف خرید و فروش اوراق سکه که به‌تازگی آغاز شده است)، به صورت فیزیکی است و معامله انجام می‌شود و برگه حواله به خریدار تحویل داده می‌شود، سپس خریدار با این حواله به انبارهایی که طلاها نگهداری می‌شود مراجعه می‌کند و طلای خود را به صورت شمش طلای ۲۴ عیار دریافت می‌کنند. اما فرآیند دادوستد در بورس کالا اوراق قرضه سکه‌ها که طی روزهای اخیر وارد بورس کالا شده، صرفا گواهی سکه است و سکه به صورت فیزیکی معامله نمی‌شود.

با گشایش یک انبار جدید؛ معاملات برنج در بورس کالا رونق می گیرد

بورس کالای ایران از گشایش انبار و نماد معاملاتی شرکت توسعه تجارت برنج مازندران برای انجام معاملات گواهی سپرده برنج سفید فجر بوجار نشده خبر داد. بر این اساس قرار است علاوه بر برنج طارم، برنج فجر نیز در بورس کالا مورد دادوستد قرار گیرد.

بورس24 : بورس کالای ایران از گشایش انبار و نماد معاملاتی شرکت توسعه تجارت برنج مازندران برای انجام معاملات گواهی سپرده برنج سفید فجر بوجار نشده خبر داد. بر این اساس قرار است علاوه بر برنج طارم، برنج فجر نیز در بورس کالا مورد دادوستد قرار گیرد.

در جدیدترین اطلاعیه مدیریت بازارهای مالی بورس کالای ایران آمده است: انبار شرکت توسعه تجارت برنج مازندران فعال شده و با نماد «برنج۰۲۰۳پ۰۲» و «نام :برنج فجر۰۲۰۳تجارت مازندران» آماده پذیرش محصول برنج سفید فجر بوجار نشده از مشتریان است.

زمان گشایش نماد معاملاتی گواهی سپرده کالایی مربوط به این انبار نیز روز شنبه ۷ آبان ماه خواهد بود.

محصول تحویلی به انبار باید تولید سال زراعی جاری (۱۴۰۱) و در کیسه‌های پلاستیکی باشد و انباردار، کالای تولیدی سال‌های زراعی گذشته را پذیرش نخواهد کرد.

طبق اطلاعیه مذکور سررسید حداکثر زمان نگهداری کالا تا تاریخ ۳۱ خرداد ۱۴۰۲ بوده و تاریخ انقضای اعتبار گواهی سپرده کالایی و آخرین روزمعاملاتی نماد ایجاد شده ۲۴ خرداد سال آینده بوده و پس از آن، معاملات نماد برای فرآیند تحویل و تسویه حساب با انبار متوقف می‌شود.

هر گواهی سپرده برنج معادل یک کیلوگرم از این محصول است و جهت تحویل کالا از انبار استان مازندران (شهرستان آمل، کمربندی شرقی، مرکز بین المللی تجارت و پایانه صادرات فرآیند دادوستد در بورس کالا برنج ایران) لازم است حداقل به میزان ۱۰۰ گواهی سپرده کالایی معادل ۱۰۰ کیلوگرم برنج فجر توسط مالک ارائه شود.

اطلاعات مربوط به سفارش‌ها و قیمت‌های معاملاتی در بخش «بورس کالا» قسمت «گواهی سپرده» در سایت www.tsetmc.com برای عموم قابل مشاهده است.

معاملات قبلی برنج در بورس کالا

اسماعیل یزدان پناه، مدیرعامل مرکز بین المللی تجارت برنج با اشاره اینکه برنج فجر به زودی وارد بورس کالا می‌شود گفته بود: بنا داریم برای حمایت از برنج پُرمحصول، برنج فجر را وارد بورس کالا کنیم.

بورس کالا پیش از این از گشایش انبار و نماد معاملاتی شرکت توسعه تجارت برنج مازندران برای انجام معاملات گواهی سپرده برنج سفید طارم محلی بوجار نشده خبر داده بود. نماد «برنج۰۲۰۴پ۰۱» از ۲۴ مهر گشایش یافت و معاملات در نماد مذکور آغاز شد.

اواسط اسفند سال ۱۳۹۹ بود که نماد معاملاتی برنج طارم مازندران در بازار گواهی سپرده کالایی بورس کالای ایران درج و معاملات آن در ۱۴ فروردین ۱۴۰۰ آغاز شد.

از ابتدای راه اندازی معاملات گواهی سپرده برنج در بورس کالا تا آخرین سررسید نماد معاملاتی مربوطه ۵۸۶ هزار و ۸۹۸ گواهی به ارزش ۳۴ میلیارد تومان در بازار مالی بورس کالا مورد دادوستد قرار گرفت. این میزان گواهی سپرده معادل ۵۸۶ تن برنج است.